محمد مسعود حنائی طیران یزد - animal science, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
رضا بهاری کاشانی - Department of Animal Science, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
مهدی کسرایی - Biochemistry, Guilan University, Rasht, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: در صنعت پرورش طیور، از مواد افزودنی به‎ منظور تحریک رشد، بهبود عملکرد تولیدی و همچنین ارتقاء سلامت گله استفاده می شود. از طرفی کاهش کیفیت اقلام خوراکی و سطح پروتئین آن‎ها و همچنین سطح بالای مواد ضد تغذیه ای سبب برهم زدن توازن اکوسیستم میکروبی دستگاه گوارش پرندگان، سلامتی و در نهایت کاهش عملکرد آنها می گردد. سلامت و وضعیت تغذیه ‎ای طیور به ‎میزان زیادی وابسته به فلور میکروبی دستگاه گوارش است که به‎ طور مستقیم و غیرمستقیم بر ریخت ‎شناسی دستگاه گوارش، تغذیه، و سیستم ایمنی اثر می‎ گذارد. فلور میکروبی روده نسبتا ناپایدار بوده و به ‎سادگی توسط فاکتورهای تغذیه ‎ای گوناگون تاثیر می‎ پذیرد. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تاثیر استفاده همزمان اسیدهای آلی و پری بیوتیک ها در جیره های حاوی سویای نامرغوب بر عملکرد مرغ ‎های تخم گذار بود. مواد و روش ها: این آزمایش با استفاده از یک طرح کاملا تصادفی در قالب فاکتوریل ۲×۲ با استفاده از ۲ سطح مخلوط اسیدهای آلی و پری بیوتیک و ۲ نوع کیفیت سویا در خوراک مرغ ‎های تخم گذار انجام گرفت. مرغ ‎های بر اساس وزن و میزان تولید تخم مرغ به ‎مدت دو هفته پایش و همگن‎ سازی شدند. ۱۹۲ قطعه مرغ تخم گذار سویه ال-اس-ال در پایان سن ۷۳ هفتگی پس از توزین و درج شماره بال، در ۴۸ جایگاه آزمایشی (قفس) شامل ۴ تیمار با ۱۲ تکرار قرار گرفتند و به‎ مدت ۱۲ هفته تغذیه شدند. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار یک (بدون ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک و حاوی سویا ۴۲ درصد پروتئین)، تیمار دو (بدون ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک و حاوی سویا ۳۸ درصد پروتئین)، تیمار سه (حاوی ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک و حاوی سویا ۴۲ درصد پروتئین)، تیمار چهار (حاوی ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک و حاوی سویا ۳۸ درصد پروتئین) بود. برای افزودن ترکیب اسیدهای آلی و پری بیوتیک، اسید آلی به‎ مقدار مصرف ۱ کیلوگرم در تن استفاده شد. ترکیب محصول شامل ۳۰% اسید پروپیونیک، ۱۰% اسید بوتیریک، ۱۵% استات به ‎علاوه ۲۰% پری بیوتیک با منشا دیواره سلولی مخمر ساکارومایسیس سرویسیه بود. صفات عملکردی شامل درصد تولید و وزن تخم مرغ، وزن توده تخم مرغ و ضریب تبدیل خوراک مورد اندازه ‎گیری قرار گرفت. در پایان آزمایش (سن ۸۵ هفتگی)، تمامی پرنده ها با استفاده از روش جابجایی مهره های گردن کشتار گردیدند. و پارامترهای چربی بطنی، پاسخ سیستم ایمنی، بافت شناسی روده باریک و فلور میکروبی سکوم ها نیز مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: به‎ جز هفته اول آزمایش، در بقیه طول آزمایش افزودن ترکیب اسیدهای آلی و پری بیوتیک و استفاده از سویای مرغوب در جیره سبب افزایش معنی دار درصد تخم گذاری گردید (۰/۰۱P<). در ۴ هفته ابتدایی آزمایش (هفته ۷۵ تا ۷۸)، درصد تولید تخم مرغ تحت تاثیر معنی دار اثرات متقابل عوامل آزمایشی قرار داشت به‎ طوریکه تیمار دارای اسیدهای آلی و پری بیوتیک و سویای مرغوب (تیمار ۳)، بیشترین میزان تولید تخم‎ مرغ را داشت (۰/۰۵P<). از هفته دوم تا پایان آزمایش مصرف جیره های حاوی ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک و سویای با کیفیت به‎ طور معنی داری سبب افزایش وزن تخم مرغ های تولیدی گردید (۰/۰۵P<). اثرات متقابل تیمارهای آزمایشی در طی دوره آزمایش روند ثابتی را بر وزن تخم مرغ تولیدی نشان ندادند. افزودن ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک به جیره سبب افزایش توده تخم مرغ در کل دوره آزمایشی شد که اختلاف آن به نسبت تیمار مصرف کننده جیره‎ های بدون ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک بود (۰/۰۵P<). استفاده از سویای دارای پروتئین کم در جیره در طول دوره آزمایشی سبب کاهش وزن توده تخم مرغ در مقایسه با گروه مصرف کننده جیره حاوی سویای مرغوب شد (۰/۰۵P<). افزودن ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک و همچنین استفاده از سویای باکیفیت در جیره مرغ های تخم گذار مورد مطالعه سبب بهبود ضریب تبدیل در طول دوره آزمایش گردید (۰/۰۵P<). ضریب تبدیل خوراک در ۵ هفته ابتدایی آزمایش تحت تاثیرات متقابل عوامل آزمایشی قرار داشت. (۰/۰۵P<). چربی محوطه بطنی در شروع آزمایش (سن ۷۳ هفتگی) و پایان آزمایش (سن ۸۵ هفتگی) اختلاف معنی ‎داری بین تیمارهای مختلف نشان نداد. پاسخ ایمنی سلولی به تزریق DNCB به‎ طور معنی داری با استفاده از مخلوط اسیدهای آلی و پری بیوتیک افزایش و با وجود سویای کم پروتئین در خوراک کاهش یافت (۰/۰۵P). استفاده از مخلوط اسیدهای آلی و پری بیوتیک سبب افزایش معنی دار ارتفاع پرزهای دئودنوم گردید (۰/۰۵P<). وجود سویای کم پروتئین در خوراک افزایش معنی ‎دار عمق کریپت ها را سبب شد (۰/۰۵P<). نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت تحت تاثیر معنی دار اثرات متقابل عوامل آزمایشی تغییر نمود به ‎طوریکه تیمار دارای مخلوط اسیدهای آلی و پری‎بیوتیک و سویای مرغوب در خوراک، بیشترین و تیمار بدون مخلوط اسیدهای آلی و پری بیوتیک و سویای کم پروتئین در خوراک، کمترین نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت را داشت (۰/۰۵P<). عرض پرزهای دئودنوم تحت تآثیر عوامل آزمایشی تغییر نکرد واختلاف معنی داری مشاهده نشد (۰/۰۵P≥). نتیجه‎گیری کلی: در کل نتایج نشان داد که استفاده از ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک در جیره مرغ ‎های تخم گذار سبب بهبود عملکرد تولیدی و سلامت دستگاه گوارش شد. همچنین استفاده از ترکیب اسیدهای آلی و پروبیوتیک سبب بهبود عملکرد مرغ‎ های تغذیه شده با سویای کم پروتئین شد. لذا با توجه به کیفیت پایین اقلام خوراکی، استفاده از ترکیباتی که بر فرآیند هضم، جذب و زیست ‎فراهمی خوراک تاثیر مثبت می گذارد، و در نتیجه سبب بهبود عملکرد تولیدی گله دارد ضروری می‎باشد.

Digestive system health, Laying hens, Organic acid, Prebiotic, Soybean meal, اسید آلی, پروبیوتیک, کنجاله سویا, مرغ تخم ‎گذار, سلامت دستگاه گوارش