داود پورسلطان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
محمدامیر دلاور - استادیارگروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان، شهر زنجان، کشور ایران
احمد مهرپویان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

یکی از ویژگی مهم در خاکهای با درصد رس بالا از جمله ورتیسولها خصوصیات مکانیکی و حدود آتربرگاست. از ویژگیهای مهم خاکهای ورتیسول بالا بودن مقدار رس و ظرفیت تبادل کاتیونی نسبت به خاکردههای دیگر است. هدف این پژوهش بررسی خصوصیات زود یافت خاک برای ارائه مدلی برای حدود آتربرگخاک شامل حد روانی، حد خمیرایی و شاخص خمیرایی در خاکهای ورتی سول غرب کشور است. برای اینمنظور با حفر و مطالعه 12 نیمرخ شاهد خاک در چهار تحت رده از ورتی سولهای استان کرمانشاه و آذربایجانغربی (هر تحت رده در سه تکرار) تا عمق 60 سانتیمتری در فواصل مساوی و 20 سانتیمتری نمونه برداری وخصوصیات مورفولوژیکی و ویژگی های آزمایشگاهی مطالعه شد. روابط ارائه شده نشان داد که از بین متغیرهای درصد کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و درصد سدیم تبادلی برآورد خوبی از حد روانی (P<0/05, R(2)(adj)-0/59)، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد سدیم تبادلی و درصد تخلخل برآورد خوبی از حد خمیرایی (R(2)(adj-0/96, P<0/001) و درصد آهک و رطوبت وزنی نقطه پژمردگی دائم برآورد خوبی از شاخص خمیرایی (R(2)(adj)-0/917, P<0/001) دارند. بین مقادیر اندازهگیری شده و برآورد شده حد روانی، حد خمیرایی و شاخص خمیرایی همبستگی معنیداری وجود دارد. این همبستگی برای توابع مورد نظر به ترتیب برابر 0/64، 0/97 و 0/93 است. روابط ارائه شده برای حد روانی، حد خمیرایی و شاخص خمیرایی برای خاکهای مشابه دیگر قابل تعمیم است.

حد روانی، حد خمیرایی، شاخص خمیرایی، ورتی سول