پرویز ایران نژاد - دانشیار گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران؛ایران
نوذر قهرمان - استادیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
پگاه طاهری - دانشجوی کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران؛

رطوبت خاک یکی از مهمترین پارامترها در مطالعات هواشناسی کشاورزی به ویژه در تحقیقات مربوط بهیخبندان و خشکسالی می باشد. به دلیل دشواری اندازه گیریهای میدانی رطوبت خاک که زمانبر و پرهزینهمی باشند، برآورد این کمیت با استفاده از داده های زودیافت هواشناسی و نیز دادههای دمای سطح و اعماق خاکگزینه ای مناسب است. در این تحقیق با استفاده از دادههای دما(خاک و هوا)، سرعت باد، ساعات آفتابی، تبخیر ازتشت، رطوبت نسبی هوا و بارندگی، مقدار رطوبت خاک در دو ایستگاه هواشناسی کشاورزی داراب و قراخیلقائمشهر به دو روش تحلیل رگرسیون چند متغیره گام به گام، و توسعه یک مدل ساده بر اساس نسبت بارندگیتجمعی به تبخیر تعرق، برآورد شد. در روش تحلیل رگرسیونی، با مقایسه مقادیر ضریب همبستگی بین رطوبت اندازه گیری شده و شبیه سازی شده و با توجه به مقادیر نمایه های آماری MAPE, RMSE و ME، بهترین مدل رگرسیونی در هر ایستگاه و از میان عمق های 10، 20، 30، 40 و 50 سانتیمتری، تعیین شد. ضرایب همبستگی از 15.4 در لایه های سطحی ( 25 تا 35 سانتیمتر) در ایستگاه قراخیل قائمشهر تا 50.1 در لایه های عمیق تر خاک (45 تا 55 سانتیمتر) در ایستگاه داراب تغییر میکند. نتایج این مطالعه حاکی از دقت بیشتر برآوردها در لایه های سطحی خاک می باشد. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد نتایج دو رهیافت، همسو می باشند، لیکن دقت مدل توسعه یافته نسبت به تحلیل رگرسیونی در اعماق پایین تر نیمرخ خاک بیشتر است.

دمای خاک، رطوبت خاک، متغیرهای هواشناسی،مدل