رضا ذبیحی - استادیار روابط بین الملل. گروه مطالعات جغرافیای ایران. بنیاد ایران شناسی. تهران. ایران

توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ علیرغم تمامی انتقادهای وارده و عهد شکنی های دولت آمریکا، برخوردار از کارایی نسبی بود. بطوری که طبق ادعای اکثر غربی ها، این توافق توانسته بود گام مهمی در جهت نظم عدم اشاعه بردارد. ایران نیز از مزایای نسبی آن بهره مند گردیده بود. اگر چه عمر این توافق کوتاه بود، اما تاثیر آن بر امنیت منطقه ای خلیج فارس قابل مشاهده است. با این وجود، خروج یکجانبه دولت ترامپ از آن، بار دیگر شرایط را در بسیاری از پارامترها به زمان پیش از انعقاد توافق برگرداند. پس از روی کار آمدن یک دولت دموکرات و تلاش آمریکا برای بازگشت به توافق، این پرسش ها مطرح می شود که «چه سناریوهایی در خصوص احیای برجام وجود دارد و هر یک از این سناریوها چه تاثیری بر امنیت منطقه ی خلیج فارس خواهد داشت؟» در پاسخ به این سوال، حداقل سه سناریو قابل احصاء است. در سناریوی نخست، مذاکرات منجر به احیای برجام نمی گردد و لذا امنیت منطقه ای نسبت به قبل متزلزل تر شده و یا به همین شکل حفظ می گردد. در سناریوی دوم، احیای برجام تحقق می یابد، اما کشورهای منطقه نسبت به آن نگاهی تهدید آمیز خواهند داشت. در این صورت، اگر چه امنیت منطقه ای بهبود می یابد، اما همچنان دستخوش نوسانات است. در سناریوی سوم، احیای برجام همراه با فهم مسالمت آمیز کشورهای منطقه است. در این شرایط، امنیت منطقه ای بطور محسوس بهبود می یابد و کشورهای منطقه به سمت همگرایی بیشتری امنیتی و اقتصادی پیش خواهند رفت.

آینده پژوهی, سیاست خارجی ایران, احیای برجام, سناریونویسی, امنیت منطقه ای, شورای همکاری خلیج فارس