نقش مدل های شبیه سازی در برنامه ریزی و مدیریت آبیاری

محدودیت منابع آب، عدم برنامه ریزی آبیاری و استفاده نامطلوب و غیر اقتصادی از آب عامل اصلی محدود کنندهتوسعه کشاورزی و افزایش تولیدات غذایی در ایران است. استفاده موثر از آب در بخش کشاورزی اصلی ترین ر اه بهبودمدیریت آب و کاهش مصرف آن خواهد بود. موضوعات مختلفی در استفاده مطلوب و بهینه از منابع آب مورد بحثاست ، که می توان به مسئله برنامه ریزی آبیاری و بهبود مدیریت آب در مزرعه ، افزایش کارآیی مصرف آب و سودمندیاقتصادی آب اشاره کرد. به منظوربهبود مدیریت آبیاری، باید برای محصولات مختلف، میزان و عمق مناسب آبیاریتعیین و برنامه ریزی گردد. بدین منظور از دو روش عمده، شامل انجام آزمایش های مزرعه ای و مدل های شبیه سازیاستفاده می شود. در این پژوهش با در نظر گرفتن محصول گندم و بهره گیری از تلفیق اطلاعات مزرعه ای و مدل هایشبیه سازی، برنامه آبیاری( زمان و عمق)، تعین شد و عملکرد محصول، کارایی مصرف آب و بهره وری کشاورزی درشرایط مدیریت زارع و پیشنهادی مدل شبیه سازی مقایسه گردید. نتایج نشان این تحقیق حاکی از آن است که مدل -های شبیهسازی واسنجی و صحت یابی شده می توانند نقش موثری در بهبود برنامه ریزی آبیاری ایفاد نمایند. ایننتایج نشان داد که با اصلاح تقویم آبیاری و برنامه ریزی صحیح آبیاری در محصول گندم، عملکرد محصول به مقدار قابلملاحظهای( 15 درصد) افزایش یافت. همچنین نتایج شبیه سازیهای انجام شده نشان داد که با کاهش 20 درصد ازعمق آب آبیاری فقط 3 درصد عملکرد محصول کاهش می یابد اما، شاخص سودمندی اقتصادی آب با افزایش میزان آبکاربردی تا عمق بهینه افزایش و پس از آن دارای تغییرات ملایمی بود. سودمندی اقتصادی آب تا عمق به ینه آبیاریبه علت بیشتر بودن شیب تابع درآمد خالص نسبت به هزینه افزایش یافت لیکن، با نزدیک شدن به عمق بهینه شیباین دو تابع برابر شده و در نتیجه شاخص مذکور تقریباً ثابت می شود. این نتایج نشان داد، درصورتیکه مدلهای شبیه -سازی به درستی واسنجی و صحت یابی شوند می توانند نقش موثری در بهبود برنامه ریزی و مدیریت آبیاری و درنتیجه افزایش عملکرد و بهره وری داشته باشند.

Keywords:

برنامه ریزی آبیاری , سودمندی آب , , مدیریت آبیاری , مدل های شبیه سازی