مهدی ذوالقدر - دانش پژوه سطح چهار مرکز تخصصی فلسفه اسلامی

یکی از اشکالاتی که درباره علم حضوری مطرح شده ولی کمتر مورد توجه اندیشمندان واقع شده است، «تحلیل چرایی راه یافتن غفلت در برخی از مصادیق علم حضوری» است؛ اینکه چگونه غفلت با حضور عین واقعیت نزد عالم سازگار است؟ آیا یافتن علم حضوری در خود نیاز به شرایطی دارد؟ آیا غفلت عدم وجدان است یا وجدان ضعیف؟ در این مقاله ابتدا با تحلیلی هستی شناسانه، ذوشئون بودن انسان تبیین شده است. ذوشئون بودنی که خود بستری برای تحقق غفلت است. در ادامه با اشاره به تشکیکی بودن علم حضوری، سراغ تحلیلی معرفت شناسانه از مساله رفته ایم؛ تشکیک که یکی از مهم ترین ویژگی های علم حضوری است و تاثیر مهمی در چگونگی وجدان علم حضوری دارد. همچنین در این مقاله با ضمیمه کردن بحثی روان شناسانه از موضوع «توجه»، به این مهم پرداخته شده است که خاصیت توجه و تمرکز در نفوس ضعیف، بی توجهی و یا همان غفلت از نقطه مقابل است. در نهایت بعد از تبیین جهات سه گانه فوق به این نتیجه رسیده ایم که غفلت عدم وجدان نیست، بلکه وجدان ضعیف است؛ اگرچه فاعل شناسا به صورت آشکار آن را متوجه نشود.

غفلت, علم حضوری, توجه, فاعل شناسا, تشکیک, مراتب