محسن مرسلپور - دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
عیسی بامری نژاد - کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

تمرکز و استمرار قدرت نظامی و اقتصادی اشراف در نظام فئودالی در انگلستان، متاثر از مالکیت و ارث بود که در قیاس با مالکیت و ارث در حکومت­های ایرانی قرون نخستین اسلامی که پراکندگی را سبب می­شد، متفاوت بود. اگرچه نظام فئودالی سازوکارهای متفاوتی از مالکیت را پدید آورد؛ اما در نهایت قاعده­ی ارشدیت در ارث را پذیرفت. این نظام بر اساس مالکیت زمین و رابطه­ی متقابل لرد-واسال ادامه یافت و بنیه­ی اقتصادی و نظامی فئودال­ها را تقویت نمود؛ اما در ایران قرون نخستین اسلامی، به واسطه وجود قواعد ارث در حوزه مالکیت، عموما دارایی­ها میان بازماندگان متوفی تقسیم می­شد و فرزندان اشراف نوپا به سرعت تبدیل به خرده مالکان فاقد قدرت و ثروت انباشته می­شدند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر مالکیت و ارث در تضعیف حکام و اشراف ایرانی در قرون نخستین اسلامی، آن را با مالکیت و ارث در انگلستان مقایسه نموده است. ازاین روی، رویکرد مقاله مقایسه­ای-تطبیقی و از نوع مقایسه­ی کلی می­باشد. پژوهش حاضر بر محور این پرسش­ها سامان یافته که مالکیت و ارث در ساختار نظام حکومتی انگلستان در دوره­ی فئودالی و ایران در قرون نخستین اسلامی چه تفاوتی داشتند و سبب چه پیامدی شدند؟ یافته­های تحقیق نشان می­دهد که فئودالیسم و قاعده­ی ارشدیت، اشرافیتی را استمرار بخشید که قدرت شاه را به چالش کشیده و محدود نمودند؛ اما در ایران قاعده­ی ارث سبب تبدیل اشراف به خرده مالکانی شد که توانایی رویارویی با قدرت افسارگسیخته­ی فرمانروایان را نداشتند.

ارث, انگلستان, ایران, فئودالیسم, قرون نخستین اسلامی, مالکیت