مرضیه تقی پور دهکردی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران

استرس اکسیداتیو ناشی از عدم تعادل تولیدROS ، نقش مهمی در بسیاری از بیماری های مزمن مانند آترواسکلروز، دیابت، فشار خون بالا و سرطان ها دارد. مصرف مواد غذایی و مصرف آنتی اکسیدان ها می تواند اکسیداسیون سوبستراهای حساس سلولی را مهار یا به تاخیر بیندازد. متابولیت های ثانویه تولید شده توسط گیاهان دارویی گیاهان طیف گسترده ای از مواد فعال آنتی اکسیدانی را تولید می کنند که شناسایی و جدا شده اند. در این مطالعه پس از معرفی انواع مواد آنتی اکسیدانی گیاهی، تاثیر عوامل مختلف بر میزان ترکیبات اسانس و آنتی اکسیدان های مختلف گیاهان دارویی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد عوامل بوم شناختی موثر درمیزان ماده موثره موجود در گیاهان دارویی شامل عوامل ادافیکی(ویژگی خاک)، توپوگرافی (ارتفاع)، ماده ژنتیکی، اقیلم منطقه، مدیریت عوامل کاشت و برداشت، مدیریت پس از برداشت و فرآوری نظیر روش های خشک کردن،استخراج و انواع فناوری های نوین در تولیدات دارویی هستند. فاکتورهای محیطی شامل استرس آب، دما، تغییرات ۲CO، ازن، نور، عوامل تغذیه ای و تنش های محیطی بر میزان تولید ترکیبات فنلی وآنتی اکسیدانی موثر و موجب تغییر در ترکیبات اسانس گیاهان دارویی و خواص دارویی گردیده اند. شرایط مختلف اکولوژیک مانند ارتفاع، تنوع آب و هوایی و میزان عناصر غذایی موجود در خاک در مناطق مختلف بر محتوای آنتیاکسیدانی و دارویی تاثیر متفاوتی را نشان دادند.عوامل محیطی خواص فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی را تحت تاثیر قرار داده و نقش ارتفاع بر میزان و نوع بارندگی، تبخیر، تعرق و شدت تشعشعات خورشیدی، بر نوع و تراکم پوشش گیاهی محیط در مطالعات مختلف ثابت گردیده است. از طرف دیگر محتوای متابولیت های ثانویه تحت کنترل ژن ها قرار داشته، اما مقدار، غلظت و تجمع آنها به میزان قابل توجهی تحت کنترل شرایط محیطی است.

اسانس، ترکیبات آنتی اکسیدانی گیاهی، توپوگرافی، تنش های محیطی، اکولوژی