نقش تقوا در رعایت و ارتقای اخلاق زیست محیطی از دیدگاه قرآن و احادیث

زمینه و هدف: یکی از مسائل ضروری و موثر در حیات انسان، حفاظت از محیط زیست است. سبک زندگی اسلامی اهمیت زیادی برای حفظ و احترام محیط زیست قائل است و آن را از مهمترین نعمت های خدا برای انسان می­ داند. سلامتی انسان وابسته به سلامت محیط زیست است و اخلاق زیست محیطی، نقش موثری در حفظ و ارتقای سلامت محیط و انسان ها دارد. این پژوهش با هدف تعیین نقش تقوا در رعایت و ارتقای اخلاق زیست محیطی از دیدگاه قرآن و احادیث انجام شد. روش ها: این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد. جهت شناخت نقش تقوا در رعایت و ارتقای اخلاق زیست محیطی، به تفاسیر و منابع روایی در دسترس مراجعه شد و ۶۲ آیه از ۲۴۵ آیه برگزیده قرآن مرتبط با تقوا به همراه ۲۵ حدیث، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و الگوهای قرآنی و روایی، موثر در ارتقای اخلاق زیست محیطی و سبک زندگی اسلامی و مصادیقی از اخلاق زیست محیطی در قرآن و روایات، معرفی شد. یافته ها: تدبر در قرآن و روایات نشان دهنده اهمیت و نقش تقوا، در بهره مندی متعادل و بهینه انسان از محیط زیست است. نفس اماره بالسوء، انسان را به بهره برداری نامناسب از محیط زیست رهنمون می گردد. نفس انسان بخشی از هویت اوست، اما انسان نباید اجازه دهد که بر زندگی او تسلط یابد. تقوا رعایت خط کشی ها، محدودیت ها و چراغ قرمزهای دین و یکی از مهمترین عوامل بازدارنده در سبک زندگی اسلامی است. نتیجه آن رعایت اخلاق زیست محیطی و استفاده بهینه از منابع و کاهش اثرات نامطلوب بر محیط زیست است و انسان بدون تقوا دچار مشکلات اخلاقی می­شود و پیامد اعمالش تضعیف اخلاق زیست محیطی است. ضعف تقوا می­ تواند زمینه ساز عدم رعایت اصول اخلاق زیست محیطی و در نتیجه عدم رعایت الزامات حفاظت از محیط زیست شود. نتیجه گیری: قرآن کلام خدای حکیم است و تفکر در آیات آن مشکل­ گشای زندگی انسان است. خدا به افراد با تقوا قدرت تشخیص حق از باطل می­ دهد. بر اساس آموزه های قرآن و روایات، انتظار می رود که انسان متدین در استفاده از منابع طبیعی خدادادی، رفتاری دوست دار محیط زیست که از ویژگی های شخصیتی اوست داشته باشد و راه درست و منطبق بر  قوانین را انتخاب کند. یکی از مهمترین برنامه ­هایی که قرآن و روایات در پیشبرد سبک­ زندگی اسلامی به انسان معرفی می­ کند، تقوای الهی است که یکی از برکات آن رعایت و ترویج اخلاق زیست محیطی است. نوآوری این مطالعه زنده کردن روح تقوای محیط­ زیست برگرفته از آیات قرآن و احادیث است. سلامت نسل حاضر و نسل­ های آینده همواره در گرو داشتن محیطی سالم و آباد است و سلامت محیط زیست مستلزم مشارکت مردم و رعایت اخلاق و تقوای زیست­ محیطی است.

Keywords:

Quran , Hadiths , Piety , Environmental Ethics , Islamic lifestyle , قرآن , احادیث , تقوا , اخلاق زیست محیطی , سبک زندگی اسلامی