تحلیل گفتمان ابعاد فضاسازانه و ایدئولوژیک طرح های شهری اراضی عباس آباد

اهداف: اراضی عباس ­آباد از مکان و موقعیت ویژه ­ای در شهر تهران برخوردار است و به همین ­دلیل در طول نیم قرن گذشته همواره مورد توجه تصمیم ­سازان، تصمیم ­گیران، برنامه ­ریزان و طراحان شهری قرار گرفته است. طرح ­های شهری ارائه شده برای این اراضی، علاوه بر جنبه­ های طراحانه-فضاسازانه­، حاوی ابعاد ایدئولوژیک ویژه ­ای است که شاید در نگاه اول آشکار نشود. فهم و تبیین این ابعاد هدف عمده ­ی مقاله­ ی پیش ­روست. روش ­ها: در جهت فهم بهتر این دو جنبه، از روش تحلیل گفتمان استفاده می ­شود. بهره­ گیری از این شیوه در کنار تعریف مفهوم ایدئولوژی و رابطه ­ی درهم ­تنیده ­ی آن با گفتمان و نیز کاربست آن در نظام دانشی شهرسازی، راه را برای رسیدن به مطلوب هموارتر می­کند. بر این اساس با تکیه بر رویکردی ساختارگرایانه مبتنی بر آموزه ­های زبان­ شناسانه در مواجهه با اسناد موجود، دو بخش عوامل درون­ زبانی و برون­ زبانی در مقابل یکدیگر قرار می­ گیرد. یافته ­ها: بر مبنای رویکرد روش­شناسانه­ ی مقاله، از یک­ سو عوامل درون­ زبانی دربردارنده­ ی جنبه ­های طراحانه-فضاسازانه طرح­ هاست و از سوی دیگر عوامل برون­ زبانی ناظر بر جنبه­ های ایدئولوژیک آن­ ها. بر همین اساس نشان داده می ­شود ایده ­های موجود در ابعاد طراحانه-فضاسازانه ­ی هر یک از طرح ­های پیشنهادی، تلاشی در جهت تحقق­ بخشی بر بعد ایدئولوژیک این طرح ­هاست؛ که از قضا در چشم ­انداز­های نخستین آن­ ها قابل مشاهده است. نتیجه­ گیری: علیرغم وجود تفاوت­ های صوری-ظاهری موجود در ابعاد فضاسازانه ­ی طرح­ های شهری اراضی عباس­ آباد در دو بازه­ی زمانی مدنظر مقاله، هر یک از این طرح­ ها از منطق ایدئولوژیک خاص و منحصربه­ فرد خود پیروی می ­کند؛ که به شکلی مشخص به چشم ­انداز­های اولیه­ ی طرح­ ها گره می­ خورد.

Keywords:

Abbas Abad Lands , Spatial Dimensions , Ideological Dimensions , Urban Plans , Discourse Analysis , اراضی عباس آباد , ابعاد فضاسازانه , ابعاد ایدئولوژیک , طرح های شهری , تحلیل گفتمان