بهرام حیدری - استاد، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
مریم کارگر - کارشناسی ارشد، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
مریم سلامی - دکتری، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

قسمت عمده کشور ایران، دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و به دلیل کمبود بارندگی، تنش خشکی به طور معمولبر مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان از جمله گندم اثر منفی دارد . مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر تن ش خشکی برکیفیت دانه ژنوتیپ های مختلف گندم در دو رژیم رطوبتی (آب یار ی و تنش خشکی) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرحبلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی انجام شد. صفات مرتبط با کیفیت پخت نان شامل سختی دانه،شاخص گلوتن، حجم رسوب زلنی، شاخص پروتئین دانه، آزمون فارینوگراف و اکستنسوگراف ، رنگ و رطوبت پوسته ومغز نان مورد مطالعه قرارگرفتند. نتایج تجزیه واریان س صفات در دو شرایط محیطی تنش و معمول، تنوع ژنتیکی بالاییبرای تمامی صفات کیفی خمیر و نان در شرایط تنش خشکی و آب یاری نشان داد. مقایسه میانگین صفات در شرایط خشکیو آبیاری در دو سال زراعی مختلف بیانگر تفاوت زیاد میانگین ها برای صفات مورد مطالعه بود. در بیشتر ژنوتیپ ها روندتغییرات صفات کیفی تحت تنش خشکی، افزایشی بود . نتایج آزمون فاری نوگراف نشان داد که ارقام ساتین، تایگر و قابوسبیشترین عدد فارینوگراف، ثبات خمیر، زمان توسعه و جذب آب را داشتند. نتایج اکستنسوگراف شامل میزان انرژی ،حداکثر مقاومت، کشش پذیری و مقاومت در برابر کشش نیز در ای ن ارقام بالا بود. با توجه به نتایج این پژوهش، ارقامساتین، آفتاب، آذر ۲ ، ریژاو، تایگر و افلاک در شرایط آبیاری و خشکی از کیفیت خمیر بالایی برخوردار بودند که می تواندر برنامه های به نژادی آتی برای بهبود کیفیت نانوایی مورد استفاده قرار گیرد.

خشکی، سختی دانه، فارینوگراف، کشش پذیری، گندم