مرتضی محمودی مهماندوست - کارشناس ارشد معماری دانشگاه شهید بهشتی، مدیر طراحی شهری سازمان زیباسازی شهر تهران

فلات ایران به لحاظ شاخصه های اقلیمی، تاریخی، منابع طبیعی و میراث فرهنگی یکی از غنی ترین سرزمین ها است. با ظهور پدیده ی مدرنیته و پیامدهای آن در شیوه ی زندگی تغییراتی حاصل شد و در جهت پاسخ گویی به نیازهای جدید و انطباق زندگی بر تغییرات، الگوهای جدیدی جایگزین رفتار ها و ارزش های اصیل جاری در زندگی ایرانیان مسلمان گردید که برخی از آن ها با هویت ایرانی- اسلامی این مردمان فاصله داشت. باید دانست که خانه و زندگی جاری در آن با تکیه بر هویت ایرانی- اسلامی، علاوه بر رفع نیازهای مادی، عهده دار برقراری آرامش معنوی و بستر پاسخگویی به نیازهای روحی انسان، چون تفکر، عبادت و آرامش قلب نیز بوده است. هدف از این مقاله، ضمن مرور تعاریف هویت و مفاهیم ایرانی- اسلامی سکونت، بررسی و شناخت آسیب-های رایج در ساخت مسکن و زندگی مرتبط با آن در سال های اخیر و ارائه ی راهکار جهت هویت یابی و ارتقای کیفیت زندگی است. روش پژوهش ترکیبی از روش های تفسیری- تاریخی و توصیف و تحلیل داده هاست. نتیجه اینکه عوامل مختلفی سبب تنزل کیفیت سکونت امروز گردیده که از آن جمله می توان به تضعیف اصالت و هویت مسکن، فقدان آرامش روحی و روانی، کاهش حرمت و امنیت و شکل گیری نگرش اقتصادی به جای نگاه ارزشی به مسکن اشاره کرد که با تامل و تعمق در روش زندگی و توجه به سازوکار سکونت اسلامی و همین طور بازنگری در برنامه ریزی و طراحی مسکن از طریق الزام طراحان در تبعیت از اصول معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی و اصلاح نظام آموزش معماری می توان موجبات احیای مجدد مفاهیم سکونت ایرانی- اسلامی را فراهم آورد.

هویت، هویت ایرانی- اسلامی، خانه، مسکن، سکونت