هادی شرافت - کارشناسی ارشد مدیریت فناوری اطلاعات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
سپیده سپهری - کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
مجید سپهری - کارشناسی مدیریت محله، دانشگاه علمی کاربردی، تهران

مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به دو سوال اساسی است . مشارکت شهروندی در طراحی الگوهای برنامه ریزی شهری چه جایگاهی دارد؟ نقاط قوت ضعف فرصتها و تهدیدهای مشارکت شهروندان در طرح های برنامه ریزی شهری کدامند؟این مقاله برگرفته از طرح پژوهشی تحت عنوان ، طراحی الگوهای مشارکت شهروندان در امور شهری تهران است که به سفارش مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در موسسه تحقیقات تعاون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران انجام شده است .شهروندی از جنبه ذهنی بررسی شده است . این بخش تغییر در گرایشها باورها و دیدگاه های مردم را مورد توجه قرار میدهد برای پاسخ به پرسش دوم رفتار مشارکت سازوکار و نحوه مشارکت در حوزه های فرهنگی - اجتماعی مدیریتی حقوقی و فضایی بررسی شده است .این مطالعه به روش تحقیق کیفی انجام شده است . جمع آوری اطلاعات در قالب پرسشنامه باز همراه با مصاحبه عمیق و با تکنیک تجزیه و تحلیل SWOT) صورت گرفته است . بررسی نقاط قوت ضعفها فرصتها و تهدیدهای اجتماعی - فرهنگی مدیریتی ، قانونی و فضایی - کالبدی مشارکت شهروندان در طراحی اجرا حفاظت و نگهداری از طرح ها و برنامه های شهری از دلایل اساسی انتخاب این تکنیک است . جامعه آماری شامل ۳۰ نفر از اساتید و صاحب نظران حوزه های برنامه ریزی شهری و مشارکت شهروندی است که از بین اساتید دانشگاه و سازمان شهرداری شهر تهران در سال ۱۴۰۱ به روش نمونه گیری هدفمند و در دسترس نمونه متخصص و صاحب نظر در حوزه مورد مطالعه انتخاب و بررسی شده است . نتایج نشان داد که طراحی الگوهای جامع برنامه ریزی شهری در شهر تهران مستلزم مشارکت فعال شهروندان است . این مشارکت باید داوطلبانه و هدفمند صورت گیرد. برنامه ریزان شهری نخست باید بر مشارکت ذهنی و تغییر در باورها و گرایشهای شهروندان تاکید نمایند. رفتار مشارکتی در برنامه های شهری نیز باید در دو بخش انجام شود. در طراحی و اجرای برنامه های شهری باید مشارکت متخصصین و نخبگان در اولویت قرار گیرد. اما عمده مشکلات شهر تهران مربوط به حفاظت و نگهداری از طرح ها و برنامه های اجرا شده است . جلب مشارکت زنان، جوانان و بازنشستگان و علاقه مندان و تعیین سازوکارهای مشارکتی آنان در حوزه های اجتماعی ، مدیریتی قانونی و فضایی کالبدی میتواند کارایی اثر بخشی و بهره وری برنامه های مدیریت شهری را تقویت کند.

مشارکت شهروندی برنامه ریزی شهری مدیریت شهری ، الگوهای توسعه شهری مشارکت ذهنی ، مشارکت رفتاری