ریحانه اصغری - عضو هیئت علمی آموزشکده فنی و حرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران

امروزه رشد و گسترش بی رویه شهرها از یک سو و رشد فعالیت های صنعتی بزرگ و افزایش مصرف انرژی های فسیلی از سوی دیگر، باعث ایجاد تغییراتی در خرد اقلیم مناطق شهری شده است. این تغییرات در قالب پدیده ای به نام «جزیره گرمایی» منجر به افزایش دما بین 2 تا 15 درجه در ابر شهرها نسبت به مناطق اطراف گردیده است. بررسی های ماهواره ای ناسا نشان می دهد که تمامی ابرشهرهای روی زمین، به دلیل از بین بردن رستنی ها و گیاهان و جایگزینی آنها با مصالح تیره رنگ ساختمانی، دچار چنین مشکلی شده اند. در طول روز مواد تیره ساختمانی، گرما را جذب می کنند و تا ساعت ها پس از غروب آفتاب آن را نگاه می دارند و باعث تشدید هوای گرم در ابرشهر می شود. این پدیده جغرافیای با آسیب های زیست محیطی متعدد خود همچون افزایش مصرف منابع انرژی، به عنوان مانعی در مقابل اهداف توسعه پایدار شهری عمل می نماید. در ضمن از میان عوامل متعدد مؤثر در این پدیده و متأثر از آن، عمده ترین آنها به حوزه معماری و شهرسازی باز می گردد. از این رو در مقاله حاضر ابتدا به شناخت پدیده مذکور، عوامل ایجاد کننده و مؤثر در آن و اثرات آن در تقابل با اهداف توسعه پایدار شهری، خواهیم پرداخت و در انتها به ارائه راهکارهایی در حوزه معماری و شهرسازی به منظور مقابله و کاهش اثرات این پدیده می پردازیم. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و آماری است و در راستای نیل به اهداف شهرسازی پایدار و همچنین کاهش مصرف منابع انرژی در شهر، به ارائه راهکارهای ذکر شده می پردازد.

جزیره گرمایی- خرد اقلیم- شهر- شهرسازی پایدار- محیط زیست- مصرف انرژی