ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی کاربری اراضی بر اساس شاخص های کیفی اکولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه دریاچه زریبار)

فناوری سنجش ازدور می­تواند به­طور عینی و کمی تغییرات مکانی-زمانی کیفیت محیط­زیست را ارزیابی کند. پی بردن به کیفیت محیط­زیست منطقه­ای و تغییرات اکولوژیکی برای نظارت و مدیریت محیط­زیست و برنامه­ریزی ساخت وساز شهری بسیار مهم است. به­منظور ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی کیفیت محیط­زیست در حوضه دریاچه زریبار از تصاویر لندست سال­های ۱۹۹۸، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۲ جهت استخراج چهار شاخص پوشش گیاهی، رطوبت، گرما و خشکی استفاده شد. سپس شاخص اکولوژیکی سنجش ازدور با تجزیه وتحلیل مولفه­های اصلی به­دست آمد. ناهمگنی فضایی شاخص اکولوژیکی سنجش ازدور در دوره موردمطالعه توسط شاخص موران ارزیابی شد. یافته­ها نشان داد که اثر بازدارندگی NDBSI و LST به­طور قابل توجهی بیشتر از اثر ترویجی NDVI و LSM بر محیط­زیست محدوده موردمطالعه است. بر اساس نتایج RSEI مساحت طبقه با کیفیت محیط­زیست ضعیف در سال­های ۱۹۹۸، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۳۶/۵۹، ۴۹/۶۵ و ۰۲/۵۶ درصد به­دست آمد. منطقه با سطوح عالی و خوب RSEI عمدتا متعلق به اراضی جنگلی و نیزار بود. مقادیر میانگین RSEI حاکی از کاهش کیفیت محیط­زیست در حوضه دریاچه زریبار بود. نتایج نمودارهای پراکندگی شاخص جهانی موران، در سال­های ۱۹۹۸، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۸۶/۰، ۸۵/۰ و ۷۱/۰ تعیین شد که حاکی از کاهش همگنی در این دوره بود. محیط­زیست محیطی پیچیده است، بنابراین با استفاده از چهار شاخص RSEI می­توان وضعیت آن را تخمین زد. در مطالعات آینده می­توان از داده­ های مکانی متنوع­ تری مانند بهره­ وری خالص اولیه و ذرات معلق در هوا استفاده شود.

Keywords:

شاخص سنجش از دور , تغییرات کاربری زمین , شاخص پوشش گیاهی , شاخص موران , ارزیابی کیفیت محیط زیست