نقش زنان در معماری دوره قاجار (نمونه موردی خانه انگورستان ملک)

اصل محرمیت به عنوان یک اصل حاکم بر تمامی شئون زندگی، به زیبایی در معماری سنتی ایران کالبد یافته و آثار و نتایج عمیقی در سازماندهی فضایی و نحوه قرارگیری عملکردهای گوناگون داشته است. حفظ حریم و محرمیت از آن جهت حائز اهمیت بوده است که انسان ها همواره نیازمند آرامش و احساس امنیت در زندگی خصوصی خود و محترم شمرده شدن حریم خویش از جانب دیگران می باشند، که معماری گذشته در فضاهای عمومی و خصوصی با استفاده از روش های مناسب و همچنین بکارگیری عناصر خاص در معماری، آسایش روانی افراد را تامین می کردند. هدف پژوهش حاضر یافتن خانه یا مکانی معرف جایگاه زن؛ متناسب با فرهنگ جامعه ایرانی است. از این رو مطالعه و بررسی با چندین خانه از خانه های اصفهان در دوران قاجار آغاز شد. پس از بررسی خانه های قاجاری که به خوبی بازتاب دهنده فضای زندگی زن ایرانی بودند؛ ۳ خانه همدم السلطنه، ملاباشی و انگورستان ملک شرایط اولیه را داشتند که با مطالعه بیشتر خانه انگورستان ملک به دلیل این که حاضر شرایط از لحاظ بستر طبیعی و شهری، کارکرد، کالبدی و تزئینات معماری و همچنین کمترین تغییرات در ساختمان بود؛ مورد مناسبی تشخیصی داده و برای ادامه پژوهش برگزیده شد. در این پژوهش، برای شناسایی مولفه های روان شناختی زنان در معماری از روش مقایسه ای، اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است.

Keywords:

معماری سنتی , سلسله مراتب , خانه های سنتی , محرمیت , قاجاریه