رهیافت اصولی طراحی و ساخت شاخص های نابرابری توزیع درآمد

از دیدگاه آمار اقتصادی، اساسا شاخص های نابرابری توزیع درآمد آماره هایی هستند که میزان نسبی پراکندگی الگوی توزیع درآمد جامعه را اندازه گیری می کنند. به دلیل اهمیت این عرصه مطالعاتی در توسعه اقتصادی جوامع بشری، تا کنون تحقیقات متعددی در این زمینه توسط پژوهشگران انجام گرفته است. آغاز مطالعات مربوط به اندازه گیری نابرابری توزیع درآمد، با شروع فعالیت افرادی چون پارتو، لورنتس و جینی، به یک قرن گذشته برمی گردد. اساسی ترین کاری که در این زمینه تحقیقاتی صورت گرفته و بستر را برای فعالیت های دیگر مهیا کرده است، منحنی مهمی بود که توسط ماکس اتو لورنتس اقتصاددان ایتالیایی معرفی گردید و امروزه این منحنی به نام منحنی لورنتس معروف است. بر اساس منحنی لورنتس شاخص های متعددی برای اندازه گیری میزان نابرابری توزیع درآمد تعریف شده که یکی از مهمترین آنها ضریب جینی است و به طور گسترده برای اندازه گیری میزان نابرابری درآمد جوامع مورد استفاده قرار می گیرد. بدیهی است که شاخص های متفاوت، اندازه های نابرابری متفاوتی برای میزان نابرابری توزیع درآمد به دست می دهند. به دلیل تعدد این شاخص ها و عدم وجود معیارهای کمی جهت ارزیابی آنها، گروهی از اقتصاددانان توجه خود را معطوف به طراحی مجموعه ای از خواص و اصولی نموده اند که در ساختن یک شاخص نابرابری درآمد باید مورد استفاده قرار گیرد. وجود چنین اصولی در جهت ارزیابی و ساخت و انتخاب یک شاخص نابرابری کارساز و مفید خواهد بود. در این مقاله ابتدا اصول طراحی و ساخت شاخص های نابرابری توزیع درآمد را مرور می کنیم. سپس به معرفی اجمالی برخی از انواع شاخص هایی که تا کنون مطرح شده می پردازیم. بخصوص شاخص جدیدی را جهت اندازه گیری نابرابری توزیع درآمد بر اساس یک تابع مطلوبیت معرفی می کنیم.

Keywords:

شاخص های نابرابری توزیع درآمد , منحنی لورنتس , شاخص جینی , تابع مطلوبیت , تابع رفاه , شاخص آتکینسون