تعیین محدوده و شناسایی مناطق در خطر سیلاب با استفاده از تحلیل مکانی site selection در نرم افزار GIS (نمونه موردی شهرستان شهریار)

از آن جا که وقوع سیل در مناطق مختلف دنیا بخصوص در کشور ایران، یکی از بلایای اجتناب ناپذیر است که همواره خسارات مالی و جانی گسترده به همراه دارد ازین رو می توان با مطالعه سرزمین و به کار گیری آمایش سرزمین، در واقع با تبیین و به تصویر کشیدن محدوده های با خطر بیشتر با استفاده از انواع روش هایی پیش بینی تعیین محدوده خطر سیل به برنامه ریزی برای کاهش خطرات ناشی از سیل، استفاده کنیم. به همین جهت ضروری است در مناطق متفاوت بر حسب مکانیابی خطرات ناشی از سیل آن منطقه برای کاهش خسارات ناشی از سیل، سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها در زمینه تخصیص کاربری اراضی حاشیه رودخانه ها، متکی بر نقشه های خطر و متناسب با خطرات و خسارات ناشی از آن باشد. بدین منظور با هدف پیش بینی مناطق با خطر باالتر در شهرستان شهریار به جهت حفظ محیط و کاهش خطرات در این منطقه با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره، به تهیه یک سلسله مراتب مطالعاتی پرداخته شده است. این ارزیابی دارای سه معیار اصلی؛ مخاطرات طبیعی، حفظ کاربری و محیط و همچنین ۱۰ زیرمعیار می باشد، برای مکانیابی از نرم افزار GIS استفاده شده است. ارزش نسبی هر یک از زیرمعیارها که توسط هیات دلفی تعیین شده است در نهایت در لایه های مطالعاتی مربوط به آن ها، به عنوان ضریب اهمیت هر یک از زیرمعیارها ضرب شده است و با به کار گیری نوعی تلفیق هم پوشانی ریاضی و جمع تمامی الیه های زیرمعیار تصویر کلی حاکی از درجات شدت آسیب پذیری ناشی از خطر سیالب بدست آمد. نتایج بدست آمده در ۱۰ درجه شدت کلاس بندی شد. هر چه عدد در کلاس بندی باالتر باشد، شدت آسیب پذیری آن محدوده بالاتر است. برای اثبات صحت مکانیابی روش دیگری از انواع روش های هم پوشانی استفاده شد به دنباله این فرآیند به جهت روشن شدن درصد آسیب پذیری ۱۰ کلاس از کم ترین شدت آسیب پذیری (کلاس ۱) تا بالاترین شدت آسیب پذیری (کلاس ۱۰)، همچنین محاسبه سهم درصد آسیب پذیری صورت گرفته و در نقشه نهایی و اثبات آن به تصویر کشیده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد مناطق بحرانی (کلاس ۱۰) در هنگام وقوع سیل ۶% از اراضی و مناطق با کم ترین شدت آسیب پذیری (کلاس ۱) ۲% شهرستان شهریار را در بر می گیرند. نهایت با توجه به نتایج به دست آمده، باید عملکرد را به گونه ای برنامه ریزی و اجرا کنیم تا حداالمکان از خطرات ناشی از سیالب در مناطق با اولویت با خطر بالاتر محافظت کنیم.

Keywords:

آمایش سرزمین , مکانیابی , نرم افزار GIS , کاهش خطرات ناشی از سیل