ایمان عشایری - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئوتکنیک، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
شهاب الدین یثربی - استادیار گروه ژئوتکنیک، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

رفتار تورمی معمولا در خاکهایی مشاهده میشود که به اندازه لازم دارای ذرات ریزدانه رسی باشند. تمایل به جذب آب در این ذرات و تغییر در رطوبت طبیعی خاک در اثر تغییر آب و هوای محل موجب میشود که خاک گاه تا حد درصد رطوبت پلاستیک مرطوب شده سپس تا پایینتر از حد انقباض رطوبت خود را از دست بدهد. جذب رطوبت باعث ازدیاد حجم خاک و از دست دادن آن باعث انقباض و کاهش حجم خاک میشود. تغییرات حجمی ناشی از تغییر درصد رطوبت خاک باعث وارد آمدن خسارت به سازههای موجود در سطح خاک میشود که نشان دهنده اهمیت مطالعات لازم برای شناسایی رفتار تغییر حجم و فشار تورمی خاکهای ریزدانه میباشد. پتانسیل تغییر حجم به طور مستقیم به میزان فعالیت کانی رسی غالب در خاک و به عبارت دیگر به پلاستیسیته خاک بستگی دارد. در کنار مجموعه عواملی که بیان کننده ترکیبات خاک میباشند، مجموعه عوامل محیطی نیز در آزاد شدن این پتانسیل موثرند. در مطالعه حاضر به منظور ارزیابی میزان تاثیر خصوصیات پلاستیک خاک، شرایط تراکم و درصد رطوبت، 5 نمونه خاک ریزدانه رسی با شاخص خمیری 10 تا 60 درصد در نظر گرفته شده اند. آزمایش تورم آزاد و فشار تورمی در شرایط حجم ثابت بر روی نمونههای متراکم شده از خاکهای مورد مطالعه انجام شده است. نتایج آزمایشات انجام شده نشان میدهد که پتانسیل تورم با افزایش شاخص خمیری خاک و ازدیاد درصد رس موجود در خاک افزایش مییابد

خاکهای رسی، خاکهای متورم شونده، تورم آزاد، فشار تورم، شرایط تراکم