بررسی تطبیقی حمایت کیفری از حریم خصوصی در فضای مجازی در حقوق ایران و حقوق فرانسه

تحولات گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات، به ویژه گسترش فضای مجازی، مفاهیم سنتی از حقوق و آزادی های فردی را با چالش هایی نوین مواجه کرده است. یکی از مهم ترین این مفاهیم، حریم خصوصی است که به عنوان یکی از ارکان کرامت انسانی، امروزه در معرض تهدیدهای پیچیده و فناورمحور قرار گرفته است. در نظام حقوقی ایران، هرچند برخی اصول کلی در قانون اساسی و مقررات جزایی ناظر بر صیانت از حریم خصوصی وجود دارد، اما فقدان قانون جامع و تخصصی در حوزه حفاظت از داده های شخصی و ضعف در تعریف، جرم انگاری و ضمانت اجراها، موجب شده تا حمایت کیفری موثری از شهروندان در برابر تعرض های نوظهور در فضای دیجیتال صورت نگیرد. در مقابل، کشور فرانسه با بهره گیری از تجربیات اتحادیه اروپا، به ویژه اجرای مقررات عمومی حفاظت از داده ها، ساختار منسجم و پاسخ گویی را ایجاد کرده که نمونه ای موفق در تنظیم گری کیفری در این حوزه محسوب می شود. این پژوهش با رویکرد تطبیقی، به بررسی مبانی نظری، چالش های تقنینی و تطبیق نظام کیفری ایران با نظام حقوقی فرانسه در زمینه حمایت از حریم خصوصی در فضای مجازی می پردازد. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که برای ارتقاء کارآمدی حمایت کیفری از حریم خصوصی در ایران، باید اقدام به تدوین قانون جامع حمایت از داده های شخصی، تاسیس نهاد ناظر مستقل، اصلاح قانون جرایم رایانه ای، و ارتقاء آگاهی عمومی و قضایی در این حوزه نمود. استفاده از تجربه موفق فرانسه می تواند الگویی مناسب برای نوسازی ساختار تقنینی و نهادی کشور فراهم آورد

Keywords:

حریم خصوصی , داده های شخصی , حمایت کیفری , قانون جرایم رایانه ای , تطبیق حقوقی , فرانسه , فضای مجازی