اعتبارسنجی روایات فقهی یونس بن ظبیان در کتب اربعه با رویکرد آماری

یونس بن ظبیان، راوی مستقیم امام صادق  ، نزد غالب رجالیان، متهم به کذب و جعل است و از این رو به اعتبار احادیث وی به دیده ی تردید می نگرند. از این راوی ۱۲ روایت فقهی (بدون تکرار) در کتب اربعه وجود دارد و پژوهش حاضر در صدد اعتبارسنجی این روایات به عنوان گامی در شناخت دقیقتر اعتبار مصادر مذکور برآمده است. پنج سنجه منبع، راوی، سند، مطابقت با سنت و عمل متخصصان مبنای پژوهش است. نتایج این اعتبارسنجی نشان داد بیش از ۵۰% روایات یونس در دیگر منابع متقدم معتبر نقل شده که فزون بر نیمی از آن ها از طریق راویانی ثقه روایت شده است. با تاثیر دادن مولفه ی حضور راویان شاخص در اسانید، روایات معتبر از این حیث را می توان تا بیش از ۷۰% دانست. جز یک روایت در من لایحضره الفقیه، سایر مرویات دارای سندی متصل است. دست کم بیش از ۸۵% از این فرازها با دیگر روایات معتبر، تطابق دارد و در نهایت از میان فرازهای قابل بررسی از حیث سنجه ی عمل متخصصین، حدود ۸۵% روایات وی مورد اعتنای ایشان قرار گرفته است. نتایج نهایی با تجمیع داده ها پیرامون هر روایت نشان داد که تنها دو روایت از دید سنجه های مطرح شده، فاقد دلیلی وافی برای اعتبار است.

Keywords:

اعتبار سنجی , یونس بن ظبیان , کتب اربعه , الکافی , غلو , وضع حدیث