حمزه حمزه - کارشناس منابع طبیعی شهرستان مهاباد
سلیمان محمدی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی
جلال صبا - عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

به منظور برآورد مقدار وراثت پذیری خصوصی عملکرد دانه و اجزای آن در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان دو والد سرداری و SON64 گندم نان به همراه 50 نسل (F(3 حاصل از تلاقی آنها، در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت گردیدند. برآورد پارامترهای مورد نظر با توجه به ماهیت ژنتیکی بین و درون لاین ها صورت گرفت. بالاترین وراثت پذیری خصوصی مربوط به شاخص برداشت (H(N)=76/4%)و کمترین برآورد مربوط به صفت تعداد پنجه(H(N)=5/9%) بود. وراثت پذیری خصوصی صفت عملکرد دانه 64/5% برآورد گردید. در این تحقیق کل واریانس ژنتیکی صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد، بیوماس و شاخص برداشت به واریانس افزایشی اختصاص یافت. علاوه بر این واریانس غالبیت، قسمت اعظم واریانس ژنتیکی صفات تعداد پنجه و طول ریشک را به خود اختصاص داد. در این تحقیق مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد، بیوماس و تعداد دانه در سنبله تشخیص داده شدند از سوی دیگر هر دوی این صفات جزء افزایشی کل واریانس ژنتیکی را به خود اختصاص داد و موجب حصول برآورد متوسطی برای آنها شده است. بنابراین، این دو صفت را می توان برای گزینش غیر مستقیم برای افزایش عملکرد دانه در جمعیت مورد نظر در شرایط دیم پیشنهاد نمود.

گندم، نام وراثت پذیری، عملکرد دانه، شاخص برداشت