پریا ظروفیان فر - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
شاهین واعظی - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج- بلوار شهید فهمیده
محمدجعفر آقایی - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج- بلوار شهید فهمیده
سیدعلی پیغمبری - دانشیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران- کرج- بلوار شاه عباسی

حبوبات دانه های خشک خوراکی هستند که به خانواده بقولات (Leguminosae) تعلق دارند. در بین حبوبات، لوبیا Phaseolus Vulgaris از بالاترین سطح زیرکشت و بیشترین ارزش اقتصادی برخوردار است. مقدار پروتئین حبوبات دو تا سه برابر میزان پروتئین غلات است. بنابراین لوبیا به سبب داشتن حدود 22% پروتئین و دارا بودن بسیاری از اسیدهای آمینه ضروری نقش مهمی در تأمین مواد غذایی انسان ها دارد. همچنین پروتئین های ذخیره ای به عنوان مارکرهای مولکولی برای مطالعه تنوع ژنتیکی در گونه های مختلف و از جمله P.vulgaris مورد استفاده قرار گرفته اند. در این پژوهش 84 ژنوتیپ از کلکسیون منتخب لوبیا بانک ژن گیاهی ملی ایران که از 24 استان مختلف کشور جمع آوری شده اند از نظر تنوع ژنتیکی، ساختار ژنتیکی جمعیت ها، فاصله ژنتیکی میان جمعیت ها بر اساس تیپ زراعی و استانهای محل جمع آوری مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی تنوع ژنتیکی برای پروتئین های ذخیره ای دانه از روش SDS-PAGE استفاده شد. در میان نمونه های مورد بررسی 32 آلل مختلف مشاهده شد که 76 درصد آنها پلی مورفیک بودند. میانگین تعداد آلل واقعی 1/81 و میانگین تعدد آلل مؤثر 1/35 بود. میانگین تنوع ژنتیکی 22% بود. مقایسه جمعیت ها بر اساس ضریب فاصله نی (1972)، تشابه بالایی را در تیپ زراعی نشان داد. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش UPGMA مشخص نمود که تیپ های زراعی چیتی، قرمز، سفید به دو گروه و استانهای محل جمع آوری نمونه به 3 گروه تقسیم شدند.

لوبیا، تنوع ژنتیکی، پروتئین ذخیره ای، الکتروفورز SDS-PAGE