مهدیه زارع کهن - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
بهرام حیدری - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
محمدتقی آساد - استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
پیمان شریفی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

به منظور تجزیه و تحلیل گرافیکی و برآورد پارامترهای ژنتیکی مربوط به عملکرد و اجزای آن، بین 5 رقم گندم به نامهای چمران، شیراز، کراس عدل، داراب 2 و مرودشت تلاقی دای آلل یکطرفه انجام شد، بذور (F(2 حاصل از این تلاقیها و والدینشان در اواسط آبان 1389 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز کشت شدند و تجزیه ژنتیکی با استفاده از تجزیه واریانس دای آلل با روش جینکز و هیمن انجام شد. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت معنی دار برای کلیه صفات بود. نتایج آزمون مقدماتی جینکز و هیمن نشان داد که فرضیات مدل برای تمام صفات بجز وزن دانه در سنبله صادق هستند و برای وزن دانه در سنبله این فرضیات با حذف یک والد صادق شدند. با توجه به برآوردهای میانگین درجه غالبیت و نتایج تجزیه و تحلیل گرافیکی، عمل ژن برای تمام صفات از نوع غالبیت نسبی بود. وراثت پذیری عمومی و خصوصی نیز برای تمام صفات بالا بود. با توجه به برآورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی والدین استفاده از ارقام کراس عدل و مرودشت برای عملکرد بوته، ارقام کراس عدل و داراب 2 برای وزن دانه در سنبله، رقم چمران برای تعداد دانه در سنبله، ارقام کراس عدل و چمران برای تعداد سنبلچه در سنبله، رقم کراس عدل برای وزن هزار دانه و ارقام شیراز و مرودشت برای طول سنبله کارایی انتخاب را در برنامه های به نژادی این صفات افزایش خواهد داد.

پارامترهای ژنتیکی، تلاقی دای آلل، عمل ژن، گندم