یونس حمیدوند - دانشجوی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه بوعلی سینا همدان
محمدرضا عبدالهی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه بوعلی سینا
مهرداد چایچی - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات همدان
الهه فیاض - مربی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه بوعلی سینا

تولید گیاهان هاپلوئید از طریق کشت بافت برای استفاده در برنامه های به نژادی در گیاهان عالی از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از روشهای تولید گیاهان هاپلوئید، روش کشت بساک می باشد. در این تحقیق اثر تنظیم کننده های رشد گیاهی بر میزان کالوس زایی از کشت بساک های دورقم ایرانی(اصفهانی) و خارجی (بتاآلفا) خیار بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار استفاده ردید. سطوح مختلف هورمون (بدون هورمون به عنوان شاهد، توفوردی (2,4.D) در دو سطح 2 و 5 میکرومول، نفتالین استیک اسید (N.A.A) در دو سطح 2 و 5 میکرومول، کاینتین (Kin) در سه سطح 0/5، 1/0 و 1/5 میکرومول و بنزیل آمینو پورین (B.A.P) در سه سطح 0/5، 1/0 و 1/5 میکرومول) به عنوان فاکتور اول و دو رقم خیار به عنوان فاکتور دم در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری بین انواع و غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد گیاهی از نظر میزان کالوسزایی و هم=چنین ابعاد کالوس های تولید شده در کشت بساک دو رقم خیار وجود دارد. استفاده از 5 میرومول توفوردی و 5 میکرومول نفتالین استیک اسید بیشترین میزان اکلوس زایی از بساکها را در رقم اصفهانی نشان دادند. همچنین کاربرد 2 و 5 میکرومول توفوردی و 5 میکرومول نفتالین استیک اسید در محیط کشت بیشترین حجم کالوس را در کشت بساک رقم اصفهان خیار ایجاد کردند.

خیار، کشت بساک، کالوسزایی، تنظیم کننده های رشد گیاهی