مکانیابی مناطق مستعد تامین منابع آب کوچک از طریق احداث سد زیرزمینی (منطقه مورد مطالعه: حوضه جنوب غربی کویر حاج علیقلی)

چکیدهسابقه و هدف: نظر به اینکه اغلب مناطق ایران دارای اقلیم گرم و خشک است و توزیع زمانی و مکانی بارش در نقاط مختلف آن نامناسب است، تامین منابع آب در هر نقطه از کشور با مدیریت منابع آبهای سطحی و زیرزمینی ضروری میباشد. یکی از روشهای مناسب تامین منابع آب کوچک در مناطق گرم و خشک، استفاده از سدهای زیرزمینی است. هدف از این پژوهش، تامین آب برای شرب دام از طریق مکانیابی و احداث سدهای زیرزمینی، بهخصوص در مناطق خشک، می باشد. منطقه مورد مطالعه، حوضه آبریز واقع در جنوبغرب کویر حاج علیقلی دامغان انتخاب شده که مسیر عبور دام نیز می باشد. مواد و روش ها: برای این منظور، پارامترهای موثر در مکانیابی جهت احداث سد زیرزمینی شامل: شبکه آبراهه، شیب، زمینشناسی، گسل، چاه، چشمه، قنات و مسیر عبور دام تعیین شدند. لایههای اطلاعاتی و حریمهای لازم براساس خصوصیات منطقه و پژوهشهای مشابه در محیط نرم افزار ArcGIS آماده شدند و سپس با استفاده از روش های منطق بولین و میانگین هندسی، تلفیق نقشههای نهایی انجام شد و مناطق مستعد جهت تامین آب برای دام در بخشی از این حوضه آبریز کویری تعیین گردید. یافته ها: یافته های این تحقیق نشانگر عملکرد بسیار مناسب روش میانگین هندسی در مکان یابی می باشد زیرا استفاده از تابع لجستیک در این روش و حذف نظرات کارشناسی جهت وزن دهی، منجر به کاهش خطاهای احتمالی می شود. مقایسه نقشه های تلفیق شده توسط این دو روش در رتبه بندی مناطق مناسب مشهود می باشد. این نتایج نشان دهنده دقت زیادتر و خطای کمتر روش میانگین هندسی نسبت به نتایج حاصل از روش منطق بولین می باشد.نتیجه گیری: براساس یافته های این تحقیق میتوان با انجام بازدیدها و مطالعات میدانی و در نظر گرفتن عوامل دیگر از جمله نیاز آبی منطقه و تاثیرات اجتماعی و زیست محیطی، گزینههای پیشنهادی در نقشه نهایی را جهت مکان احداث سد زیرزمینی اولویتبندی کرد. با توجه به شرایط حاکم بر مناطق گرم و خشک، و همچنین مزایای سدهای زیرزمینی، معایب کم و قابل اغماض، زمان کم ساخت و هزینه کم نگهداری آن، استفاده از این سازه جهت مدیریت و تامین منابع آب در این مناطق پیشنهاد می شود.مکانیابی مناطق مستعد تامین منابع آب کوچک از طریق احداث سد زیرزمینی (منطقه مورد مطالعه: حوضه جنوب غربی کویر حاج علیقلی)

Keywords:

تامین منابع آب , سد زیرزمینی , مکان یابی , دام عشایری , سامانه اطلاعات جغرافیایی