مانی معرفت زاده خامنه - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه رازی کرمانشاه
علی اکبر لعلی نیا - استاد گروه زراعت، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
ناصر مجنون حسینی - استادیار و مدیر گروه زراعت، دانشگاه دولتی ارمنستان
مروژان گالوسیان

ماش از لگومهای با ارزش جهان برای تأمین پروتئین مورد نیاز انسان است. این بررسی طی دو سال 89-1387 در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی ورامین به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. صفات فیزیولوژیکی (محتوای نسبی آب برگ، پروتئین دانه، پرولین و کلروفیل) و مورفولوژی- فنولوژی (عملکرد دانه، ارتفاع گیاه، وزن صددانه، وزن غلاف، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی و رسیدگی) اندازه گیری شدند. طی دو سال آزمایش بیشتیرین همبستگی صفات با عملکرد مربوط به وزن صددانه (0/72 و 0/77)، تعداد غلاف در بوته (0/70)، تعداد دانه در غلاف (0/68 و 0/76) و وزن غلاف (0/64 و 0/73) بود. به منظور تعیین سهم هر صفت بر عملکرد دانه، تجزیه رگرسیونی گام به گام و ضرایب مسیر ا نجام شد که در سال اول چهار صفت مذکور 82%، در سال دوم و تجزیه مرکب تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه به ترتیب 87% و 82% از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. این صفات را که از اجزای عملکرد ماش در تحقیقات دیگر نیز معرفی شده اند، مؤثرترین صفات مورد بررسی در این تحقیق شناخته شدند. به طور کلی انتخاب و اصلاح این صفات به خصوص تعداد دانه در غلاف جهت نیل به عملکرد بیشتر در برنامه های به نژادی قابل توصیه می باشد.

ماش (Vigna radiata L)، همبستگی، تجزیه علیت، عملکرد، صفات اکوفیزیولوژیکی