رضا کاویانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه اصلاح نباتات، کرج، ا یران
مصطفی آقایی سربرزه - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج
محمدرضا بی همتا - عضو پاره وقت هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
محسن محمدی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

زنگ ساقه یا زنگ سیاه نوعی بیماری غلات است که عامل آن قارچ (Puccinia graminis tritici) می باشد. تخمین زده می شود که 80 درصد انواع گندم کشت شده در آسیا و آفریقا در برابر نژاد مهاجم این قارچ (Ug99) آسیب پذیر می باشد. تولید ارقام مقاوم یکی از مؤثرترین و اقتصادی ترین روش های کنترل این بیماری می باشد. در این بررسی به منظور ارزیابی مقاومت به زنگ سیاه، دوجدایه از بروجرد و خوزستان بر روی 120 لاین منتخب گندم دوروم بومی، در شرایط گلخانه در مرحله گیاهچه ای و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. در این بررسی واکنش ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ دوره کمون و تیپ آلودگی ارزیابی گردید. تیپ آلودگی براساس مقیاس (1-4) مکینتاش یادداشت برداری شد. نتایج حاصله نشان داد ژنوتیپ های گندم دوروم واکنش متفاوتی نسبت به این دوجدایه نشان دادند و برخی از آنها توانستند سطح مقاومت بالائی را در مرحله گیاهچه نشان دهند. تجزیه های آماری برای هر دو جدایه نشان داد بین هر دوصفت همبستگی مثبت معنی داری در سطح 1% وجود دار. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، برای جدایه های بروجرد و خوزستان، لاین ها را به ترتیب به 6 و 4 گروه مجزا تقسیم نمود. نتایج این تحقیق نشان داد که ارقام بومی و نمونه های موجود در بانک ژن دارای صفات مهمی از جمله مقاومت به بیماری هائی هستند که ممکن است تنوع زیادی برای آنها در ارقام تجاری وجود نداشته باشد.

ارقام بومی، گندم دوروم، زنگ سیاه، تجزیه کلاستر