فرزانه حسنوندی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
علی اشرف جعفری - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
شهلا احمدی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
سیدرضا طبایی عقدایی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

جنس Satureja با نام فارسی مرزه در دنیا 30 گونه و در ایران 13 گونه گیاه علفی یک ساله و چندساله دارد. به منظور بررسی عملکرد ماده خشک، خصوصیات مرفولوژیک و بازده اسانس برروی 8 اکسشن از سه گونه مرزه Satureja, S.mutica, khuzestanica و S.rechingeri آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم آباد به اجرا درآمد. بذور هر یک از اکسشن ها در سال 1389 داخل گلدان کشت شدند و پس از 16-14 برگه شدن به داخل زمین انتقال یافتند و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار کشت شدند جهت اندازه گیری بازده اسانس، سرشاخه های گلدار پس از خشک شدن در سایه با روش تقطیر با بخارآب اسانس گیری شدند. بمنظور بررسی روابط بین صفات از تجزیه همبستگی و تجزیه به مؤلفه های اصلی و برای گروه بندی اکسشن ها از تجزیه کلاستر استفاد شد. ضریب همبستگی بین عملکرد و صفات تاریخ 50% گلدهی، اندازه سطح برگ منفی و معنی دار بود. درصد اسانس با صفات اسقرار بوته همبستگی منفی و با ارتفاع گیاه، تعداد شاخه اصلی و فرعی، عملکرد تر و خشک، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش همبستگی مثبت و معنی دار داشت. با استفاده از تجزیه به مؤلفه های اصلی مقایر حاصل شده از مؤلفه ها 1 تا 3 از یک بیشتر بوده و به ترتیب 67، 16 و 9 درصد و مجموعاً 92 درصد از کل واریانس ها را توجیه نمودند. با تجزیه خوشه ای به روش حداقل واریانس Ward اکسشن ها در سه گروه مجزا قرار گرفتند.

؛Satureja، کلاستر، عملکرد ماده خشک، بازده اسانس، خرم آباد