ابراهیم فنائی
مقصود خیام
الهام شیخ جباری
حسین شیخ جباری

شهر اردبیل با مساحتی بالغ بر 65000 هکتار در شمال غرب کشور و با جمعیتی بیش از 400000 نفر سالانه حدود 95316/5 تن مواد زائد شهری را وارد محیط زیست می نماید. بنابراین مدیریت این حجم زباله تولید شده نیاز به نگرش علمی همه جانبه و برنامه ریزی دقیق دارد. پیشگیری از پیامدهای سوء بهداشتی و زیست محیطی این معضل اجتماعی تنها در سایه مدیریت صحیح و اصولی آن میسر می باشد. در این تحقیق با آنالیز فیزیکی زباله های شهری ترکیبات تشکیل دهنده آن و با آنالیز شیمیایی مواد قابل کمپوست، میزان پارامترهای هدایت الکتریکی، pH، درصد اشباع، درصد کربن آلی، درصد نیتروژن، فسفر و پتاس قابل جذب و درصد رطوبت آن تعیین گردید. به این منظور عملیات نمونه برداری در چهار فصل سال و در نیمه هر فصل به مدت 3 روز متوالی به صورت برآورد نقطه ای و نمونه برداری از بار وسائط نقلیه حامل زباله صورت پذیرفت. تولید سرانه زباله در سال 1383 در شهر اردبیل 0/65 کیلوگرم در روز، و 236/73 کیلوگرم در سال محاسبه گردید. در طی همین سال بیشترین مقدار زباله تولیدی با 282/2 تن در روز مربوط به فصل تابستان و کمترین میزان آن با 249/2 تن در روز مربوط به فصل زمستان بود. فصول پائیز و بهار به ترتیب با 258/2 و 254/2 تن در روز در ردیف های دوم و سوم قرار داشتند. بر اساس اطلاعات حاصل از آنالیز فیزیکی زباله های شهر اردبیل بطور متوسط 66/96 درصد از مواد زائد جامد خانگی این شهر را مواد آلی فساد پذیر تشکیل می دهد، که سالانه بالغ بر 70000 تن می باد. همچنین نتایج آنالیز شیمیایی مواد قابل کمپوست نشان داد میزان پارامترهای pH، درصد کربن آلی، درصد نیتروژن، فسفر و پتاس قابل جذب به ترتیب برابر 362/75 ppm, 2/29, 46/13, 6/49 و 4124/5 ppm می باشد که می تواند در فرایند بازیافت و تبدیل مواد آلی به کمپوست مورد توجه قرار گیرد. مقدار سایر اجزای قابل بازیافت نظیر کاغذ و کارتن و مواد پلاستیکی، فلزی و شیشه ای در زباله های این شهر به ترتیب به میزان 5/96، 1/11، 1/76 و 2/18 درصد از جمله مواردی است که بازیافت آنها می تواند از نظر اقتصادی و زیست محیطی مد نظر قرار گیرد. جهت حفظ سیمای طبیعی منطقه و جلوگیری از آلودگیها و پیامدهای ناگوار زیست محیطی و بهداشتی ناشی از مدیریت غیر اصولی مواد زائد جامد شهری اردبیل در مرحله اول به بهبود سیستم جمع آوری، بهسازی محل دفن فعلی زباله های شهری و انجام عملیات دفن بهداشتی در آن تأکید و در مرحله بعدی اجرای طرح تفکیک زباله از مبداء و احداث کارخانه تولید کمپوست به عنوان راهکارهای اجرایی پیشنهاد گردید.

زباله، عملکرد، ترکیبات، بازیافت، اردبیل