حسن نانبخش
علی حمزه زاده

فلزات سنگین بعلت سمیت و وضعیت تجمع شان در محیط زیست از آلاینده های مهم رودخانه ها محسوب می شوند. برخی از این فلزات در اثر تخلیه پساب فاضلاب صنایع مختلف و برخی دیگر به دلیل حضور در لایههای خاک به طور طبیعی وارد آبهای سطحی می شوند. هدف از این تحقیق تعیین غلظت فلزات سنگین (Cr, Pb, Zn, As) در رودخانه شهرچایی ارومیه در طول چهار فصل و مقایسه آن با استانداردهای جهانی می باشد. مواد و روش: برای تعیین غلظت فلزات سنگین در رودخانه، شش ایستگاه در طول رودخانه تعیین و در وسط هر فصل از خرداد ماه سال 1382 لغایت اسفند ماه 1383 مورد بررسی قرار گرفت. برای جمع آوری نمونه از ظرف پلاستیکی پلی اتیلن یک لیتری استفاده کرده و از هر ایستگاه یک نمونه در وسط هر فصل و جمعاً در طول یک سال 24 نمونه جمع آوری گردید. روش نمونه برداری به صورت لحظه ای- زمانی بوده و نمونه ها از عمق 10 سانتی متری رودخانه برداشت شده اند. از دستگاه اتمیک آبسوربشن (Absorption Atomic) برای تعیین غلظت فلزات سنگین استفاده گردید. نتایج: نتایج نشان داد که میانگین سالیانه حداقل، حداکثر و انحراف معیار غلظت سرب در ایستگاههای 1 و 6 به ترتیب برابر با 0/079% و 05% و 0/17 و 0/009 میلی گرم لیتر و 0/018 و 0/07 و 0/2 و 0/012 میلی گرم در لیتر می باشد. بعلاوه میانگین فصلی غلظت سرب در تابستان و پائیز به ترتیب برابر با 0/12 و 0/11 میلی گرم در لیتر می باشد. مقایسه، غلظت بقیه فلزات سنگین (Cr, Zn, As) کمتر از حد استاندارد بوده است. آنالیز آماری ارتباط همبستگی بین PH و عناصر فلزات سنگین (Pb, Cr, Zn, As) نشان داد که این ارتباط بین PH و سرب نسبتاً بالا است. یافته ها همچنین نشان داد که غلظت سرب بیشتر از سایرین بوده و در فصل بهار کمتر از تابستان می باشد. بحث و نتیجه گیری: بررسیها نشان داد که آلودگی آب رودخانه شهرچایی ارومیه به فلزات سنگین بویژه سرب در بالادست رودخانه به مراتب بیشتر از پائین دست بوده است. بنابراین با ذخیره آب در پشت سر مقدار سرب ممکن است کاهش یابد، لذا توصیه می شود تحقیق بیشتری در این مورد انجام گردد.

رودخانه شهرچای، آلودگی، ارومیه، فلزات سنگین