بهنام باریک بین
اعظم کریمی

روزانه میلیون ها تن مواد زائد، زباله های شهری و روستایی و پسماندهای کارخانه ها، کارگاه های صنعتی و ... همه و همه در محیط زیست ما تولید می شود، در حالی که نمی توان آن را بی ارزش تلقی کرد. چنین زباله ای زائد را که در صورت عدم فرآوری، بازیافت و تبدیل اثرات جبران ناپذیر بهداشتی و زیست محیطی بر جامعه دارد، می توان با هدایت و تفکیک به موادی با ارزش تبدیل نمود و محیط زیست را از خطر آلودگی نجات داد. یکی از مهمترین مواد قابل بازیافت در سبد زباله کاغذ می باشد. در بررسی خصوصیات کمی و کیفی زباله های شهری ک ه در شهرهای همدان و گرگان اجرا شده میزان کاغذ موجود در سبد زباله به ترتیب 9.83% و 6.6% گزارش شده است. ازهر 100 پوند آشغالی که هر فرد تولید می کند 39 پوند آن کاغذ است. 14% فضای محل های دفن زباله را روز نامه ها و 20.15 درصد این فضا را کا غذهای متراکم شده اشغال می کنند. براساس گزارش کانون دیده بانان زمین سالانه حدود 500 تن کاغذبه ارزش هر کیلو دو دلار وارد می شود در صورتی که هزینه بازیافت اغذ در داخل کشور از نیم دلار بیشتر نیست. برای تولید یک تن کاغذ جدید، باید 15 درخت تنومند قطع شود. در حلیکه اگر کاغذهای باطله به درستی تفکیک شود، و برای تولید مجدد کاغذ استفاده شود می توان 90% در مصرف آب، 50% در مصرف انرژی، و 75% در کنترل آلودگی هوا صرفه جویی نمود. بنابراین با توجه به اهمیت بازیافت کاغذ، در طی طراحی تحقیقاتی اقدام به بازیافت کاغذ در بخشهای اداری و آموزشی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نمودیم تا پس از کسب نتایج تأثیرات زیست محیطی و اقتصادی آن مورد بررسی قرار گیرد. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی می باشد که در بین کارکنان بخشهای مختلف اداری و آموزشی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بررسی شد. در ابتدا با توزیع پمفلت و آموزش چهره به چهره، پروژه برای کلیه کارمندان دانشگاه تشریح و لزوم همکاری آنان مشخص شد. سپس با همکاری یکی از شرکتهای بازیافت زباله ظروف مورد نیاز برای بازیافت کاغذ در کلیه قسمتهای اداری و آموزشی (مشتمل بر حوزه ریاست، معاونت پشتیبانی، معاونت آموزشی- پژوهشی و دانشکده ها) مستقر گردید و در روزهای مشخصی از هفته کار جمع آوری و انتقال کاغذها از دانشگاه به شرکت صورت گرفت. و بعد از وزن کردن کاغذهای باطله مقدار کاغذهای جمع آوری شده در هر مرتبه مشخص و ثبت گردید. با توجه به مشخص بودن تعداد کارکنان بخش اداری و آموزش سرانه میزان کاغذ تولیدی به ازای هر کارمند مشخص شد. نتایج: تعداد کل کارمندان قسمت اداری و آموزشی، پژوهشی به ترتیب 71 و 112 نفر می باشد. بعد از جمع آوری اطلاعات در خصوص میزان اکغذ مصرف شده در قسمتهای اداری و آموزشی پژوهشی دانشگاه مشخص گردید که 1171 کیلوگرم کاغذ در مدت 3 ماه اجرای پروژه مصرف شده است که قیمت این میزان کاغذ برابر با 1079912 تومان می باشد. کل میزان کاغذ باطله جمع آوری شده در مدت اجرای طرح برای قسمت اداری 107 کیلوگرم و برای ح وزه آموزشی، پژوهشی 260 کیلوگرم می باشد. بنابراین سرانه میزان کاغذ باطله تولیدی در قسمت اداری 502 (گرم به ازای هر نفر در ماه) و در قسمت آموزشی، پژوهشی 774 (گرم به ازای هر نفر در ماه) می باشد. از کل میزان کاغذ مصرف شده (367 کیلوگرم) 31 درصد آن بازیافت شده است. بحث و پیشنهادات: با توجه به اینکه قیمت هر کیلو گرم کاغذ باطله در شهر بیرجند به طور متوسط 50 تومان می باشد در طی سه ماه می توان 18350 تومان و در طول سال 73400 تومان که معادل خرید 26 بسته برگ A4 می باشد می توان صرفه جویی اقتصادی نمود ه اگر این طرح در لیه واحدهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند به اجرا در آید می توان صرفه جویی اقتصادی چشمگیری داشته باشد. همچنیناین میزان کاغذ بازیافت شده می تواند باعث کاهش هزینه های حمل و نقل و دفع زباله شود.

بازیاف، کاغذ، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند