محمد مسافری
علیرضا مصداقی نیا

فن آوری نانو واژه ای است کلی که به تمام فن آوری های پیشرفته در عرصه کار با مقیاس نانو (ابعادی در حدود nm1 تا nm100) اطلاق می شود. براساس پیش بینی صورت گرفته در سال 2008 میلادی این فن آوری بازار تجارت 700 میلیارد دلاری خواهد داشت که نشانگر توسعه فزاینده آن است. کاربرد نانوذرات در حوزه های مختلفی از غذا، دارو، تشخیص پزشکی و بیوتکنولوژی تا الکترونیک، کامپیوتر، ارتباطات، حمل ونقل، انرژی، محیط زیست، مهندسی مواد، هوافضا امنیت ملی می باشد. در زمینه محیط زیست این ذرات قادرهستند فن آوریهای مربوط به کنترل آلودگی آب و فاضلاب و زائدات خطرناک، بازیافت منابع، پیشگیری از آلودگی و بازسازی (احیاء مجدد) را توامند سازند. با استفاده از فن آوری نانو حذف آلاینده های ریز از منابع آبی (کمتر از 200nm) و هوا (زیر 20nm) میسر می گردد. نگرانی مرتبط با کاربرد این فن آوری، ابعاد بهداشتی و تأثیر بر روی سلامتی انسانها و محیط زیست است. نگاهی به تجارب گذشته نشان می دهد که استافده از مواد جدید همواره نتایج نامطلوبی را نیز به دنبال دارد که می توان به بارگیری نیمه هادیها (فلزات، حلالها)، مواد شیمیایی سنتتیک (DDT, PCBs فرئون) و ترکیبات طبیعی (آزبستوز) اشاره نمود که منجر به آلودگیهای زیست محیطی گسترده ای شده اند. در خصوص نانوذرات نیز نگرانیهای مرتبط با مواجهه انسان از طریق تنفس، پوست، چشم، دهان و Bio Uptake این مواد وجود دارد که منجر به رسیدن آسیب به سیستم ایمنی بدن شده و در حقیقت چهره تاریک فن آوری نانو می باشد. از اینرو تحقیقات زیادی در خصوص موتاژن بودن و تجمع زیستی این مواد در دنیا در حال انجام است. در مقاله حاضر ابعاد گوناگون کاربرد فن آوری نانو در محیط زیست و رفع آلودگیها همراه با نگرانیهای بهداشتی موجود مورد بررسی قرارگرفته است.

فن آوری نانو، محیط زیست، آلودگی، اثرات بهداشتی