محمدرضا عابدی - استادیار دانشگاه تبریز

طنز چوبدستی هنرمندان متعهد است . شاعران و نویسندگان متعهد با به دست گرفتن این چوبدستی تلاش می کنند تا رمه ای را بیدار سازند که خورده یا نخورده، خفته اند . در ادبیات متعهد انقلاب که خود از مصادیق والای هنر متعهد است، طنز جایگاه ویزه ای دارد اگر چه در این حوزه از ادبیات متعهد معاصر، طنز در مفهوم جا افتاده و شناخته شده خود که غالباً با مضامین اجتماعی - سیاسی، انتقادی، مسائل روزمره و دردهای جامعه ارتباطدارد، از جایگاه ویزه ای برخوردار است اما جز این با گونه های بدیعی از طنز نیز مواجه ایم که در آنها محتوا یا شکل بیان نسبت به شیوه رایج در طنز سیاسی و اجتماعی متفاوت جلوه می کند؛ وارونه گویی (Irony)، نطظیره سازی (Parody)، ایراد طنز درموضوعات ادبی و طنزپردازی با مضامین فکری، اعتقادی و مذهبی از آن جمله است . در این گونه از طنزها، که البته مسبوق به سابقه است، غالباً میزان ملاحت سخن که بایستیچاشنی نکته سنجی شاعر باشد، بالاتر است و خوشمزگی و شوخ طبعی بسامد بیشتری دارد و این امر نه تنها محتوا را تحت شعاع قرار نمی دهد، بلکه بر شیوایی و ملاحت آن نیز می افزاید. در این جستار سعی نگارنده معطوف به واکاوی تحلیلی این گونه های بدیع در حوزه ادبیات متعهد انقلاب و پایداری است.

طنز، بدیع، متعهد، ادبی، وارونه گویی، نظیره سازی، فکری