وحید رستمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی معدن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافق
جواد غلام نژاد - دانشیار، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی دانشگاه یزد
سیداحسان موسوی - کارشناسی ارشد مهندسی معدن، شرکت مهندسی سپاسد

پروژه خط 7 مترو تهران شامل 27 کیلومتر تونل و 25 ایستگاه می باشدکه ازشهرک امیرالمومنین واقع در جنوب غرب تهران آغاز وتا پونکپاختری واقع در شمال غرب تهران ادامه می یابد. حفاری تونل این خط توسط دستگاه حفاری مکانیزه تمام مقطع TBM، صورت می گیرد که جهت تعمیر اساسی و پشتیبانی دستگاه حفار الزاماً نیازمند شفت دسترسی از سطح زمین در میانه مسیر تونلمی باشد. یکی از این شفتها در موقعیت ایستگاه (G7) و در خیابان محلاتی قرار گرفته که در این موقعیت تونل درعمق حدود 22 متری از سطح قرار خواهد ر گفت. جهت دسترسی به موقعیت دستگاه وهمچنین پشتیبانی آن جهت حفاری ادامه مسیر، نیازمند شفتی به ابعاد : عرض 18 متر، طول حدود 160 متر و ارتفاع (عمق) 22 متر می باشد. در اینراستا می باید پایداری دیواره های شفت در دوره ساخت و بهره برداری با در نظر گرفتن شرایط زمین شناسی محدوده، نوسانات آب زیرزمینی وهمچنین نشست ساختمان های مجاور حاصل از حفاری مورد بررسی قرار گیرند. در این مقاله ایستگاه (G7) با استفاده از نرم افزارPlaxis2D مدل سازی شده است. روش اجرا و حفاری روباز و به صورت کند و پوش بوده و سیستم نگهدارنده مورد استفاده شمع های بتنی هم پوش و استرات هامی باشند. قطر شمع ها برابر 2/1 متر با فاصله 2 متری از یکدیگرو به عمق 27 متر و استرات ها از نوع پروفیل توخالی بوده و در چهار عمق 2، 9، 15 و 19 متری سطح زمین با فاصله 4 متری از یکدیگر نصب شده اند که ابعاد استرات های فوقانی (برحسب میلیمتر) به قطر خارجی 323/9 و ضخامت 6/3 و استرات های میانی به قطر خارجی 457/2 و ضخامت 14/2 و استرات های تحتانی به قطر خارجی 355/6 و ضخامت 8 در نظر گرفته شده اند. بعد از مدل سازی و اجرای آن مشاهده می شود که مقدار ضریب اطمینان برابر 2/71 بوده و حداکثر تغییر مکان افقی در دیواره و نزدیک به کف حفاری (36/46 میلی متر)، حداکثر تغییر مکان قائم مثبت به صورت بالازدگی همواره در کف (36/34 میلی متر) و حداکثر تغییر مکان قائم منفی (نشست) در سطح زمین (24/77 میلی متر) رخ می دهد. در انتها به بررسی تاثیر سختی محوری شمع ها و استرات ها برروی تغییر شکل جانبی دیوار و نشست سطحی زمین پرداخته شده است.

تحلیل پایداری، روش عددی، شفت، ایستگاه، استرات