محمد اصل محمدعلیزاد - کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه تهران، کارشناس توسعه پژوهش اداره آموزش و پرورش منطقه خسروشاه تبریز
مسعود صدرالاشرافی - عضو هئیت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
مهسا پورعلی - کارشناس ارشد مدیریت و مدرس دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
سیدهادی اسحقی سردرود - کارشناس علوم اجتماعی

درکنار آسیب رسانی آشکار زلزله به اموال، اماکن، و سلامت جسمانی افراد، تحقیقات متعددی آسیب رسانی آشکار و پنهان این پدیده بر بهداشت و سلامت روان را نیز مورد توجه قرار داده اند. براین اساس هدف ازتحقیق حاضر، بررسی انواع و میزان شیوع آسیبهای روانی بعد از زلزله و شناسایی راهکارهای مداخلاتی موثر برای کاهش و جلوگیری از اثرات منفی این اختلالات می باشد. روش تحقیق بکاربرده شده در این پژوهشکیفی و از نوع فراتحلیل می باشد. جامعه تحقق کلیه پژوهشهایی هستند که در داخل کشور به موضوع اثرات روان شناختی زلزله پرداخته اند. برای این منظور تعداد 20 طرح پژوهشی انجام یافته در این زمینه بعنواننمونه انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته ها حاکی از آن است که از این تحقیقات 45 درصد به موضوع آسیب شناسی پرداخته، 35 درصد تاثیرگزاری روشهای خاص مداخله ای را مورد آزمون قرار داده و15 درصد همبستگی برخی متغییرهای روان شناختی با میزان آسیب پذیری را مورد مطالعه قرار داده و 5درصد مطالعه مبتنی بر نیاز سنجی آموزشی بوده است. در بین تحقیقات آسیب شناسانه شایع ترین آسیب شناسایی شده، اختلال استرس پس از سانحه با اندازه اثر57/67درصد بوده و بقیه آسیبها در رتبه های پایین تر قرار داشتهاند. دربین تحقیقات مداخله گرانه نیز موثرترین روشهای موثر بر کاهش اختلالات روانی و رفتاری پس از زلزله عبارت بودند از بازگویی روان شناختی، بازی درمانی گروهی، گروه درمانی شناختی-رفتاری، مداخلات روانی اجتماعی، مداخلات مشاورهای تحلیل رفتار متقابل، آموزش مهارتهای حل مساله، مشاوره گروهی با رویکرد معنادرمانی. در بین تحقیقات همبستگی چهار متغییر همبسته که قدرت پیشبینی میزان آسیب پذیری روانی بعد از زلزله را داشته اند نیز عبارت بودند از: نگرش مذهبی، سرسختی روانشناختی، خودتاب آوری و باورهای خودکارآمدپنداری. تنها تحقیق نیازسنج نیز، نیاز به آموزش مهارتهای شهروندی بویژه دربین دانش آموزان را مورد توجه قرار داده است.

زلزله ، آسیبهای روانی، مداخلات بعد از سانحه، فراتحلیل