نگرش به جهان آفرینش در ایران باستان در پرتو فلسفه ادغام: بحثی در الهیات اکولوژیک

فلسفه ادغام تمام موجودات اعم از انسان، حیوانات، گیاهان و پرندگان را جزئی از کیهان قلمداد می کند که از اصلی واحد، اصل حیات، پیروی می کنند و در پی هدفی واحد که همانا نظم کیهانی است در حرکتند. بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بررسی شواهد تاریخی، آیینی، دینی و اسطوره ای ایران باستان در پی پاسخگویی به این سوالات است که آیا می توان در فرهنگ ایران باستان فلسفه ادغام را یافت؟ و اگر چنین است، جایگاه هر یک از اجزای طبیعت و کارویژه های آنها به منظور حفظ نظم کیهانی چگونه تعریف شده است؟ و نتیجتا چه بصیرت هایی برای تجدید نظر در صورتبندی کنونی رابطه انسان ایرانی با محیط زیست و طبیعت از طریق بررسی نگرش به جهان آفرینش در ایران باستان به دست آورد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که در جهان بینی ایرانی، انسان نه به عنوان مافوقی که برتری اخلاقی و هستی شناختی بر موجودات دیگر دارد، بلکه به عنوان جزئی از هستی به شمار می رود که در کنار سایر اجزای هستی و پدیده های طبیعی وظیفه برقراری نظم کیهانی را در مبارزه با شر و نیروهای اهریمنی به عهده دارد. درک پدیده های طبیعی به عنوان وجوداتی که ارزش ذاتی دارند و در چرخه تکامل مادی و معنوی انسان می توانند نقش بازی کنند، اصلی ترین پیامی است که توجه به جهان بینی باستانی برای انسان امروزی دارد. در حقیقت فلسفه ادغام در قالب جهان-بینی ایران باستان می تواند در چارچوب گفتمان رادیکالیسم سبز و به ویژه الهیات اکولوژیک در کنار سایر اجزای این گفتمان مانند الهیات اکولوژیک اسلامی، مسیحی، بودایی و یهودی به کار حفاظت محیط زیست آید

Keywords:

جهان آفرینش , ایران باستان , فلسفه ادغام , نظم کیهانی , دیالکتیک هستی شناسانه