بابک خسروی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات بوشهر
بهروز دهزاد - استادیاردانشگاه شهید بهشتی و مدرس دانشگاه علوم و تحقیقات بوشهر

امروزه با توجه به مشکل کمبود آب در کشور ایران، وکاهش منابع تجدد پذیرنده آب استفاده از فاضلاب تصفیه شده یکی از راههای غلبه بر مشکل کم آبی است. در این راستا امکان پذیری استفاده مجدد از پساب تصفیه خانه فاضلاب خرم آباد برای آبیاری کشاورزی مورد توجه قرار گرفته شد.در تصفیه خانه خرم آباد مراحل تصفیه اولیه وثانویه انجام میگیرد و فاضلاب خروجی این تصفیه خانه با دبی 127179متر مکعب در روزدر زمین های کشاورزی استفاده می شود. در این رابطه،با علم به اجبار در استفاده مجدد از پساب ها و آب های برگشتی، وبا توجه به اینکه کشاورزان منطقه هرساله از این پساب برای آبیاری محصولات خود استفاده می نمایند، این پژوهش با هدف بررسی اثر این پساب بر غلظت فلزات سنگین (آرسنیک، کادمیوم، مس وروی) درگیاهان زراعی (گندم، یونجه وباقلا)کشت شده در منطقه که از اهمیت زیادی بر خوردارندوهمچنین امکان پذیری استفاده از آن انجام گردید. با توجه به نتایج ارائه شده وانجام آزمایش T-Test، ومقدار میانگین بدست آمده با اختلاف معنا دار از استاندارد های مربوطه برای استفاده مجدد از پساب در کشاورزی از جهت خاک مزارع برای عنصر آرسنیک کمتر از(001/0 pvalue<).و برای عناصر مس، روی و کادمیوم کمتر از( 0 pvalue<). میزان جذب آرسنیک و کادمیوم در هرسه نوع گیاه تحت آزمایش (گندم ، باقلا، یونجه) صفر می باشد. ومقدار میانگین بدست آمده برای مس با اختلاف معنا دار از استاندارد های مربوطه برای استفاده مجدد از پساب در کشاورزی درمورد آلودگی گندم و باقلا کمتر است(0 pvalue<). این مطالعات در مقایسه با سایر پروژه های انجام شده در زمینه استفاده از پساب تصفیه شده در کشاورزی در نتایج حاصله تقریبا مشابه می باشد. نتایج کلی حاصل از این تحقیق نشان میدهد امکان بکارگیری پساب فاضلاب تصفیه شده شهری جهت مصارف کشاورزی در محدوده شهرستان خرم آبادوجود دارد و در این زمینه مشکلات زیست محیطی وجود ندارد.

پساب، استفاده مجدد، آبیاری، کشاورزی