جعفر جمیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران – محیط زیست دانشگاه تهران پردیس بین المللی ارس
محمدعلی عبدلی
اکبر باغوند
علی وثوق

شبکه شریانی حمل و نقل جاده ای شمال غرب کشور به طول 3200 کیلومتر؛ مهمترین شریان اقتصادی و اجتماعی استانهای اردبیل، آذربایجان های شرقی و غربی محسوب می شود و علاوه بر نقش حیاتی آن در جابجایی کالا و مسافر درون منطقه ای، اهمیت ویژه ای نیز در برقراری ارتباطات تجاری باکشورهای همسایه شمالی و غربی و نهایتاً کشورهای اروپایی دارا می باشد. اما امروزه در کنار این نقش بسیار مهم و سازنده، بدلیل تردد بالای خودروهای سبک و سنگین، آثار ناشی از تولید آلاینده های هوا، صوت و همچنین پسماندهای خشک که عمدتاً بر اثر عوامل انسانی و محیطی تولید می شوند، تاثیر مخربی را بر محیط زیست اطراف این راهها گذاشته است که متاسفانه در سالیان اخیر بدلیل آمار بالای تصادفات جاده ای توجه خاصی به این مقوله مهم و حیاتی نشده است و یا نهایتاً در قالب چند تحقیق علمی و دانشگاهی خلاصه شده است. مطالعات موردی صورت گرفته بیانگر این واقعیت است که آلودگی خاک اطراف راهها به فلزات سنگین رابطه مستقیمی با تردد خودروهای عبوری و گازهای منتشر شده از اگزوز، موتور و لاستیکهای آنها دارد. با علم به این واقعیت، در این تحقیق سعی شده است از زاویه دیگر یعنی بررسی سهم و نقش عوامل موثر در سفرهای جاده ای که بیشترین تاثیر را در آلودگی خاک و پسماندهای خشک اطراف راهها به فلزات سنگین را دارند از قبیل حجم پسماندهای ایجاد شده، حجم تردد، سرعت وسایل نقلیه، ابنیه های بین راهی، تعداد خطوط و نوع راه در راههای شریانی بین شهری (که بیش از 80 درصد ترافیک جاده ای را در خود جای می دهند) در محدوده شمال غرب کشور پرداخته شود. نهایتاً با استفاده از تحلیل های شبکه ای در محیط سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و تحلیل اطلاعات تردد شمارهای جاده ای و شناسایی مکانهای مستعد جذب پسماندهای خشک که عمدتاً در اطراف پارکینگها، رستورانها، تعمیرگاههای حاشیه ای می باشند، مکانهایی که خاک آنها در معرض بیشترین تهدید به انباشت فلزات سنگین می باشند را شناسایی نموده تا توجه کاربران و متولیان حفظ محیط زیست و دست اندرکاران نگهداری راه را به این مکانها بیشتر جلب گردد.

فلزات سنگین, راههای شریانی، پسماندجامد، خاک, آلودگی، سیستم های اطلاعات جغرافیایی