فاطمه یزدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، گروه میکروبیولوژی
ناصر کلهر - بخش سلولهای بنیادی جهاد دانشگاهی استان قم
رضا انصاری طادی - مدیر کنترل کیفیت و بهداشت آزمایشگاه شرکت آب و فاضلاب استان قم

امروزه آلودگی منابع آبی به نیترات یکی از مسائلی است که به خاطر عوارض ومشکلاتی که ایجاد می کند مورد توجه می باشد. یکی از راههای حذف یون نیترات ،حذف بیولوژیکی توسط باکتریهای دنیتریفیان می باشد .این باکتری ها بسته به توان آنزیمی شان نیترات را به نیتریت ونهایتا نیتروژن مولکولی تبدیل می کنند. در این پژوهش با هدف تعین فراوانی و پتانسیل دنیتریفیکاسیون زیستی آب چا های استان قم، از 30حلقه چاه آب از چاههای در مدار استان قم نمونه برداری شد. این نمونه ها به روش MPNدر محیط نیترات براث حاوی لوله دورهام به مدت 2 هفته در دمای 32 در جه کشت داده شدند.نمونه هایی که دارای کدورت و گاز در لوله دورهام بودند مثبت تلقی شدند که کشت آنها با 3بار تکرار در زمستان 90 ٬بهار و تابستان91 انجام شد. در آزمایش MPN در فصول زمستان ، بهار و تابستان که برای 30چاه انجام شد تعداد احتمالی به طور میانگین طبق جدول مقایسه تعداد باکتریها بین چاه ها و در 3فصل زمستان ، بهار و تابستان در نتیجه فرض صفر آزمون تحلیل واریانس یعنی برابر بودن مقدار میانگین تعداد احتمالی برای چاه‌های مختلف در هر سه فصل با هم برابر بوده است. بیشترین تعداد احتمالی باکتری‌ها مربوط به فصل زمستان با 21 چاه و کمترین تعداد 18 چاه در تابستان بوده است.بیشترین باکتری‌های جدا شده از خانواده باسیلوسها ، سودوموناس و آلکالیژنز بوده است.در برخی از چاه‌ها برای مثال چاه شماره 4 (54میلیون باکتری )و41 (53میلیون باکتری) تعداد احتمالی بالایی از این باکتری ها بدست آمد که این می‌تواند ناشی از نزدیک بودن چاه به مناطق کشاورزی و ورود فاضلاب وپساب های بوستان های سطح شهر به درون آب زیرزمینی می باشد.در برخی دیگر از چاه ها مثلا در چاه های شماره 3 ، 10 ، 14و33 در فصول مورد آزمایش صفر شده است تعداد این باکتری ها صفر شد که این بیانگر این بود که غلظت نیترات در این چاه ها ناچیز بوده است. به طور کلی اکثر چاه های در مدار سیستم آب رسانی در استان قم ، چاه های در مسیر رودخانه قمرود هستند که به علت بهسازی و عمق زیادشان امکان ورود پساب ها و فاضلاب های حاوی ترکیبات نیتروژنه به آن ناچیز است.

باکتری های دنیتریفیان ، نیترات ، آب چاه ، روشMPN