عطیه السادات مصطفی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی شیمی-بیوتکنولوژی، دانشگاه مالک اشتر
ولی الله بابایی پور - هیئت علمی پژوهشکده علوم و فناوری زیستی، دانشگاه مالک اشتر

تولید صنعتی مهمات در صد سال گذشته باعث دفع مقادیر زیادی مواد زاید حاوی مواد منفجره و محصولات جانبی نیتراته‌ی آنها به محیط شده است. از طرفی بروز جنگ های طولانی مدت بین المللی به خصوص جنگ جهانی اول و دوم و منازعات منظقه‌ای بویژه در منطقه‌ خاورمیانه مثل جنگ ایران وعراق، آمریکا با عراق و افغانستان و ... ، و متعاقب آن کاربرد گسترده‌ی انواع مواد منفجره سبب آلودگی های گسترده‌ی زیست محیطی بویژه در خاک و آب های زیرزمینی شده است که اثرات زیانبار آن قطعا تا دهه های آینده هم ادامه خواهد داشت. از اینرو کشور ما نیز که ناگزیر درگیر این معضل زیست محیط شده لازم است با مدیریت بحران، اتخاذ و توسعه راهبردهای مناسب پاکسازی برای مناطق آلوده آثار زیانبار آن را که گریبان‌گیر نسل آینده نیز خواهد شد به حداقل ممکن کاهش دهد. پاکسازی زیستی از راهکارهای مناسب برای رفع آلودگی‌های حاصل از مواد منفجره می باشد که در چند دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این راهبردها در دو قالب کلی درجا (در محل) و برونجا (خارج از محل) انجام می شود که هر کدام از آنها بسته به نوع و غلظت آلودگی، شرایط محل و نوع خاک و نیز زمان و هزینه در نظر گرفته شده با روش‌های مختلفی انجام می شود. از طرفی موفقیت روش های مختلف نیازمند فهم چگونگی عملکرد ترکیبات پرانرژی با محیط زیست است. از اینرو با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله سعی شده تا ضمن ارائه روش‌های رایج پاکسازی زیستی این نوع آلودگی‌ها، عملکرد آنها مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

پاکسازی زیستی، آلودگی خاک، مواد منفجره، ترکیبات پرانرژی