اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فراشناخت، افسردگی، و خودپنداشت کودکان با اختلالات اضطرابی

زمینه و هدف: اختلالات اضطرابی در کودکان از شایع ترین مشکلات سلامت روان به شمار می روند که پیامدهای منفی گسترده ای بر تحول هیجانی، شناختی، و اجتماعی آنان دارند. این اختلالات می تواند عملکرد تحصیلی و بین فردی کودک را به طور جدی مختل کند. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فراشناخت، افسردگی، و خودپنداشت کودکان با اختلالات اضطرابی انجام شد. روش­: روش پژوهش حاضر شبه­تجربی و طرح آن به صورت پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه آزمایش و گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کودکان با اختلالات اضطرابی ۱۰ تا ۱۵ سال منطقه ۶ استان تهران در سال ۱۴۰۳ بود. نمونه مورد مطالعه شامل ۳۶ کودک بود که با استفاده از روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب، و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه جایدهی شدند. ابزار گردآوری شامل مقیاس اضطراب کودکان (اسپنس، ۱۹۹۷)، پرسشنامه فراشناخت­ها در کودکان (باکوو و همکاران، ۲۰۰۹)، سیاهه افسردگی کودکان (کوواکس و همکاران، ۱۹۹۷)، مقیاس خودپنداشت کودکان (پیرز و هریس، ۱۹۶۹) بود. گروه آزمایش هشت جلسه ۹۰ دقیقه­ای شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی سگال و همکاران (۲۰۱۲) را دریافت کردند. در انتها داده­های به دست آمده با آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره توسط SPSS-۲۷ تحلیل شدند. یافته­ ها: درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی به صورت معناداری موجب افزایش باورهای مثبت درباره نگرانی (۴۱/۳۲=F)، باورهای منفی درباره نگرانی (۴۰/۳۳=F)، نظارت شناختی (۹۴/۵۱=F)، بدگمانی، تنبیه و مسئولیت پذیری (۸۱/۴۹=F)، خودپنداشت (۷۶/۴۳=F)، و کاهش افسردگی (۲۷/۵۳=F) کودکان با اختلالات اضطرابی شد (۰۱/۰>P). نتیجه­ گیری: بر اساس نتایج این مطالعه می توان نتیجه گرفت که درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی با تاکید بر آموزش آگاهی از افکار و پذیرش بدون قضاوت، موجب کاهش باورهای ناکارآمد فراشناختی و تنظیم بهتر هیجان ها شد؛ بنابراین این روش در مداخلات روان شناختی کودکان با اختلالات اضطرابی پیشنهاد می شود.

Keywords:

Anxiety disorders , metacognition , depression , self-concept , mindfulness-based cognitive therapy , اختلالات اضطرابی , فراشناخت , افسردگی , خودپنداشت , درمان شناختی مبتنی بر ذهن-آگاهی