مصطفی بهزادفر - استاد گروه شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران،
اصغر مولائی - دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشجوی دکتری شهرسازی

انسان دارای گستره ای از نیازهای اولیه تا نیازهای متعالی است که می تواند پایه تعریف انسان قرار گیرد. از یک دیدگاه کلی، نیازهای انسان در طول زمان و مکان ، مشترک، همیشگی و تغییرناپذیر است. اما مطالعه تاریخ زندگی فردی و اجتماعی انسان ها نشان می دهد که این نیازها در گذر زمان و از یک مکان به مکان دیگر، طیفی مشترک تا متفاوت را طی می نماید. در دروه مدرن، که نقطه عطفی در این باره محسوب می شود ضمن تغییر نگرش به هستی، تخصصی شدن ابعاد زندگی فردی و جمع انسان ها و دستیابی به امکانات جدید، برخی از داشته های معنوی انسان ها از دست رفت. آرامش، هویت، سلامت جسمی و روحی برای انسان، محیط و زیست گاه های انسانی از جمله مهمترین عناصر از دست رفته انسان، است. بنابراین با طرح مساله فوق، هدف این مقاله، مطالعه سیر تحول نیازهای انسان ها در دوره های شهرسازی مدرن، قبل و بعد از آن می باشد. این مقاله با روش تحقیق تاریخی، توصیفی_تحلیلی و تطبیقی و با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای انجام می شود. نتایج این مطالعه نشان می-دهد که نیازهای انسان ماقبل مدرن در گذر به دوره مدرن ضمن تغییر نگرش به جهان هستی و مجهز شدن به امکانات جدید فنی، علمی و ایجاد نیازهای تخصصی جدید، برخی از نیازهای متعالی که نهفته در زندگی ماقبل از مدرن از دست داد. بطوریکه در دوره بعد از مدرن ضمن توجه به دستاوردهای جدید، به نیازهای معنوی همچون هویت، آرامش، حس تعلق به مکان، به نیازهای متنوعی که زاده فرهنگ و محیط هستند، توجه وافری نمود. با مقایسه این دوره ها، می توان گفت شهرسازی مبتنی بر نیاز، نیازسنجی و ارتباط نزدیک به شهروندان و شهر بسیار ضروری بوده و برنامه ریزی و طراحی شهری، طی فرایندی جامع و منعطف، انجام می شود. اما در شهرسازی بی-توجه به نیاز، مدیران یا متخصصین بدون ارتباط با مردم و شهر، برایشان تصمیم گرفته و آنرا عملی می نمایند.

نیاز، انسان، شهرسازی، نیازسنجی، شهرسازی مبتنی بر نیاز