حامد علیپور - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
الناز جوهری تیموری - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

مطالعه شهرهای ایران نشان می دهد که فارغ از تفاوت های ظاهری نوعی الگوی مشترک در اکثر آنها وجود دارد. این الگوی مشترک نظام محله ـ مبنایی است که شهر را بر اساس طبقه بندی گروه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... به بخش های کوچکتری به نام محله تقسیم نموده است. الگوی کالبدی مشترکی که به این محلات شکل می دهد، از مجموعه ای از اجزا تشکیل شده که سلسله ای از فضاهای عمومی را در محله بوجود آورده است. این فضاها مکان رخداد حیات اجتماعی ساکنین محله می باشند که متأثر از نظام اجتماعی محله شکل گرفته و سپس به الگوهای رفتار اجتماعی ساکنین شکل می دهند. این پژوهش در پی یافتن ویژگی های ساختاری ـ کالبدی محلات سنتی است که فضاهای عمومی محله را شکل داده و حیات اجتماعی آنها را موجب می گردند، تا دریابد که فضاهای بوجود آمده فضاهایی پایدار هستند؟ بر این اساس از روش مطالعات اسنادی (کتابخانه ای) جهت جمع آوری اطلاعات و از روش های مقایسه ای و تحلیل های محتوایی جهت تحلیل و نتیجه گیری استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مجموعه ای از عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و محیطی به ساختار کالبدی ـ فضایی محلات شکل داده اند. همین عوامل موجبات پایداری فضاهای عمومی درون محله را از ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی و محیطی بوجود آورده اند.

محله، توسعه پایدار، فضای عمومی، حیات اجتماعی، ساختار کالبدی محله