فائزه ترکمن ها - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه بین المللی امام خمینی ( ره) ، قزوین
محمدرضا یزدان پناه - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه بین المللی امام خمینی ( ره) ، قزوین
زینب عادلی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه بین المللی امام خمینی ( ره) ، قزوین

رشد سریع شهر و شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری منجر به شکل گیری و پیدایش سکونتگاههای غیر رسمی در داخل یا مجاورت شهرها شده است. عمده طرح‌هایی که برای حل معضلات سکونتگاه های غیر رسمی در ایران تهیه شده‌اند به دلیل عدم توجه کافی به ظرفیت‌های این بافت‌ها و ساکنان آن‌ها به تمام اهداف مورد نظر دست نیافته‌اند. نگاه صرفا کالبدی این طرح‌ها در گذشته باعث شده که سازمان اجتماعی موجود نادیده بماند و در مرحله اجرا به دلیل عدم استقبال ساکنان با توفیق چندانی روبرو نشود. توجه به وجود پتانسیل سرمایه اجتماعی و استفاده از آن راهکاری موثر در جهت توانمندسازی و ارتقا این گونه سکونتگاه هاست. براساس این رویکرد سکونتگاه های غیررسمی علاوه بر نیاز‌ها واجد ظرفیت‌هایی هستند که زمینه را برای پیشرفت فراهم می‌کند. با توجه به این‌که ساکنین این گونه سکونتگاه ها دارای ارتباطات بسیار قوی با یکدیگر هستند ، سرمایه اجتماعی موجود در آن‌ها مهم ترین ظرفیت برای توسعه محسوب می‌شود. هدف مقاله حاضر، که با روش کمی و همبستگی است، بررسی تاثیر و چگونگی استفاده از سرمایه اجتماعی به عنوان بخشی تاثیر گذار در فرآیند توانمند سازی محله هادی آباد قزوین به عنوان سکونتگاهی غیر-رسمی می باشد. در این پژوهش ابتدا با تعریف شاخص هایی به سنجش میزان سرمایه اجتماعی در دو سطح درون و برون محلی در محله هادی آباد قزوین پرداخته شد.نتایج حاصل از بررسی نشان دهنده میزان بالای سرمایه اجتماعی در سطح درون محلی علی رغم پایین بودن آن در سطح بیرونی این محله است. در نهایت راهکارهایی به منظور ارتقاء سرمایه اجتماعی در سطح برون محلی و استفاده از سرمایه اجتماعی در هر دو سطح به منظور توانمند سازی این محله ارائه شده است.

سکونتگاه های غیر رسمی، سرمایه اجتماعی، توانمند سازی