فاطمه شکیبایی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، گروه شهرسازی، قزوین، ایران
مجتبی رفیعیان - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی

فضای شهری بستر حیات مدنی شهر است که به تبع کارکردهای اجتماعی باید امکانی برابر برای حضور یکایک افراد را در خود فراهم آورد. اگرچه فضاهای شهری بر اساس بسیاری از تعاریف با ویژگی عمومیت و مطلوبیت برای همگان، معنا می یابند؛ اما در بسیاری از موارد سطح مطلوبیت فضا به تبع شرایط خاص حاکم بر آن و یا شرایط اجتماعی، اقتصادی و ایدئولوژیکی استفاده کنندگان، برای گروه های مختلف یکسان نیست. به نظر می رسد جنسیت استفاده کنندگان یکی از عوامل تأثیر گذار بر ادراک آنان از فضا باشد؛ به طوریکه ممکن است در بسیاری از موارد سطح رضایتمندی از فضای شهری برای زنان در مقایسه با مردان نتیجه متفاوتی را در پی داشته باشد. در این راستا مقاله حاضر ضمن مروری بر مفاهیم، تعاریف و ابعاد مرتبط بر عمومیت و مطلوبیت فضای شهری در قالب ادبیات تحقیق، به تبیین و ارزش گذاری معیارهای تأثیر گذار بر مطلوبیت این فضاها با رویکردی جنسیت مبنا می پردازد. براساس نتایج حاصل از پژوهش، اگرچه می توان ابعاد مرتبط با رضایتمندی از فضاهای شهری را در قالب دو گروه عمده از عوامل فردی و محیطی جای داد که بر میزان استفاده زنان و مردان موثر است، اما شدت همبستگی میان این ابعاد و سطح مطلوبیت فضا در میان گروه های جنسی مختلف، متفاوت می باشد به طوریکه رضایت در استفاده از فضا برای زنان، تأثیرپذیری بیشتری را از عواملی همچون آسایش، امنیت ذهنی و حس تعلق به مکان که منتج از ادراک ذهنی آنان است، در مقایسه با مردان داراست.

فضای عمومی، برنامه ریزی شهری، جنسیت، پارک شهری