صالح آرخی - استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گلستان

برآورد میزان فرسایش و رسوب در حوزههای آبخیز بدون امار رسوب یکی از مسائل اساسی حوزهها بوده و استفاده ازروشهای تجربی را لازم مینماید تا دادههای حاصل بتواند مبنایی برای برنامهریزیهای مدیریتی واقع گردد.حوزه آبخیز چواریکی از زیر حوزههای حوزه مانشت و قلارنگ با مساحت 2375 هکتار در استان ایلام میباشد که وقوع انواع فرسایش در ان قابل ملاحظه بوده،لذا براورد مقدار رسوب و کمیسازی ان بر اساس روابط تجربی جهت طرحهای حفاظت آب و خاک ضروری مینماید.مدلMPSIAC یکی از این روشهای تجربی میباشد که دراکثر حوزههای آبخیز کشور کارایی دارد.در این تحقیق با استفاده از نقشه پایه و سایر اطلاعات و نقشه های موجود و کنترل موقعیت واحدهای کاری بوسیله دستگاهGPSدر طبیعت امتیاز 9 عامل موثر در مدلMPSIACدر هر واحد کاری تعیین و با جمع کردن آنها میزانRدرجه رسوبدهی) در هر واحدکاری و با توجه به نسبت مساحت انها در کل حوزه بدست آمد و در نهایت با قرار دادن میزانR بدست آمده در رابطه مربوطه میزان رسوب برآورد گردید.نتایج این تحقیق نشان میدهد که ضریب رسوبدهی در این حوزه50/732و مقدار رسوب ویژه آن232/403مترمکعب درکیلومترمربع در سال و وزن مواد رسوبی7342/305تن در سال میباشد.با توجه به نتا یج فرمول موردبررسی در حوزه مورد مطالعه و مقایسه آن با اعداد جدول مربوط به مدلMPSIACمیتوان اذعان نمود که حوزه آبخیز چوار نظر فرسایش و تولید رسوب در وضعیت متوسط قرار داشته و شدت رسوبدهی ان بین 50-75 میباشد، همچنین مشاهده گردید میزان رسوب برآورد شده در این حوزه در کلاس فرسایشی 3 و از نظر طبقهبندی کیفی فرسایش در کلاس درجه متوسط قرار داشته و طبق تعریف این کلاس، میتوان گفت که در این حوزه جدا شدن و جابجایی ذرات خاک به میزانی است که اجرای برنامههای حفاظت خاک و اب ضرورت و اولویت داشته و استفاده از اراضی محدویت زیادی دارد.

فرسایش و رسوب،حوزه آبخیز چوار،مدلMPSIAC/سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS)