محمد بشیرگنبدی - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان
شهریار صادقی - دانشجوی دکتری تکتونیک، دانشگاه تربیت مدرستهران، کارشناسارشد شرکتمهندسی سد تونل پارس

فعالتهای تکتونیکی و تحرکات پوسته زمین از جمله عواملی است که در انتخاب ساختگاه سدها، مشخصههای طراحی سدها، عملکردسدهای در دست بهره برداری و درجه ایمنی سدها بسیارتأثیر گذار میباشد. علاوه بر شتابهای القایی به ساختگاه سد در یک حادثهلرزهای ناشی از جابجایی یکگسل فعال در نزدیکی محل احداث سد که میتواند منجر به تغییر مکانهای قابل توجه بدنه سد گردد، خطر گسلش پی و انتقال این جابجایی به بدنه سد در صورت تقاطع گسل اصلی یا فرعی با بدنه سد، از جمله خطرات بالقوهای است که پایداری سدها را در یک حادثه لرزهای تحت تأثیر میگذارد. در این تحقیق ساختگاه سد نیروان به عنوان مطالعه موردی برای بررسیموضوع تحقیق مد نظر قرار گرفته است. ساختگاه سد نیروان به دلیل واقع شدن در منطقهای با تکتونیکفعال و شرایط لرزه زمین ساخت حساس، از جمله ساختگاههایی است که مورد توجه خاصواقع شده است. نزدیکی به گسل پیرانشهر و گسل اصلی زاگرس و عبور سه گسله فرعی به نامهایF و 3 F2 ،F 1به عنوان شاخههایی از گسل پیرانشهر از ساختگاه سد، موجب تغییر نوع سد از بتنی دو قوسی به سنگریزهای با هسته رسی گردید. جانمایی بدنه سد به گونهای انتخاب شده است که هیچکدام از گسلههای فرعی فوقالذکر، المان آببند سد (هسته رسی) را قطع نکرده و طراحی سد به گونهای انجام شده است که به خوبی قادر به تحمل شتابهای نسبتاًُ بزرگحاصل از جابجایی گسل پیرانشهر و جابجاییهای القایی به گسلهای فرعی بوده و تغییر مکانهای بدنه در محدوده قابل قبولی باشد.

گسل فعال، لرزهخیزی، گسل پیرانشهر، گسل معکوساصلی زاگرس، طراحی سد