فرزانه بهروش - دانشجو کارشناسی ارشد زیست محیطی دانشگاه فردوسی مشهد
محمدحسین محمودی قرائی - عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
فرشته قاسم زاده - عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
سیما عوض مقدم

غبارها، ذرات معلق در هوا هستند که از منابع مختلف زمینی و انسان ساز به وجودآمده و پس از گذشت زمان با توجه به اندازه و چگالی شان مجددا رو سطح شهر فرو می نشینند. ١٢ نمونه از غبارها خیابانی از کناره چند خیابان اصلی و بزرگراه در فصل تابستان و درشرایط آب و هوایی خشک جمع آور و غلظت فلزات آهن، رو ، سرب، نیکل، کروم و مس د ر آنها اندازه گیر شد. منابع احتمالی آلاینده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل اجزا اصلی شناسایی، هم چنین با استفاده از ضریب غنی سازی آثار احتمالی فعالیت ها انسانی بر غلظت فلزات سنگین ارزیابی شد. نتایج آنالیز، غلظت ها بالا فلزات سرب، مس، رو و نیکل رانسبت به میانگین غلظت این فلزات در پوسته زمین نشان داد. سطح آلودگی با استفاده از شاخص زمین انباشتIgeo)شاخص آلودگی PI)و شاخص آلودگی یکنواختIPI)بررسی گردید. شاخص آلودگی نشان می دهد که تمام نمونه ها سطح بالایی از آلودگی بوسیله سرب را دارند، همچنین فلز رو نیز در بیشتر نمونه ها سطح بالا آلودگی را نشان می دهد در حالیکه عناصر نیکل و مس سطح متوسط آلودگی را نشان می دهد. تحلیل نتایج نشان داد آلودگی می تواند ناشی از فعالیت ها مختلف انسانی از جمله ترافیک سنگین خودروها، احتراق سوخت ها فسیلی، مواد افزودنی به سوخت خودروها، خوردگی سطوح فلز اتومبیل ها و خوردگی مصالح ساختمانی باشد . محاسبات مربوط به ریسک اکولوژیکی نیز با استفاده از روش هاکانسون انجام گرفت. تمامی نقاط مورد مطالعه ریسک اکولوژیکی خیلی زیاد را نشان می دهند

غبارهای ترافیکی، خاک شهری، فلزات سنگین، ریسک اکولوژیکی ، شهر مشهد