سمیه کشتکاران - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

آفت کش ها به گروهی از مواد شیمیایی اطلاق می شود که به منظور نابود ساختن و یا کنترل جمعیت انواع آفت ها از قبیل انواع حشرات، علفهای هرز و قارچهای زیان آور و امثال آن تهیه و تولید می شود. با توجه به روند رو به رشد تولید و مصرف محصولات کشاورزی میزان بالایسموم مصرف شده منابع داخلی و خارجی برای کنترل آفات و کاربرد حدود 211 ترکیب شیمیایی با فرمولاسیون های مختلف در کشور، به نظرمی رسد مخاطرات بهداشتی نامطلوب ناشی از کاربرد گسترده آفت کش ها سلامت افراد و محیط زیست را به طور جدی تهدید می کند. آفتکش ها انواع مختلفی دارند که می توان به تعدادی از آنها مانند هیدروکربنهای کلرینه شده، حشره کش های ارگا نوفسفات و کاربامات وپیرتیروئیدها اشاره کرد. بررسی های اپیدمیولوژیکی نشان می دهند که اگر مقادیر باقیمانده بر مواد غذایی بیشتر از مقادیر مجاز برای باقیمانده های آفت کش ها (Maximum residue levels) باشد برای انسان مخاطرات جدی در بر دارد. این آفت کش ها می توانند با ورود به آبهای سطحی و زیر زمینی ،خاک و باقی ماندن بر سطح محصولات کشاورزی، به چرخه غذایی وارد شوند و در موجودات زنده ایجاد سمیت کنند،همچنین استنشاق هوای آلوده به آفت کش ها نیز مسمومیت زا است که در کشور ما نیز گزارش هایی در این زمینه وجود دارد. مسمومیت، سقطجنین، عوارض پوستی و عصبی، اختلا ت رفتاری و سرطان از مهمترین آثار سوء این سموم می باشند.مطالعات نشان داده در میزان هورمونهای جنسی مانند استروژن، اندروژن، گنادوتروپین و استروئید اختلال ایجاد می کنند و بلوغ جنسی را به تاخیر می اندازد. این سموم قادرند ازمادر به جنین و از شیر مادر به شیرخوار منتقل شوند و ایجاد مسمومیت عصبی کنند. بررسی های برخی از محققین نشان داده که باقیمانده آفتکش ها مخاطرات بسیار جدی تری برای کودکان در بر دارد. استفاده از گیاهان با قابلیت با ی جمع آوری آفت کش ها از خاک و آب، به حذفآفت کش ها از خاک و آب آلوده کمک می کند. مصرف کیلیت کننده های ارگانیک مانند عصاره میخک، آب لیمو، روغن بذر کتان، دانه هایکدو تنبل و تخم گشنیز می تواند برای پیشگیری و درمان مسمومیت با آفت کش ها استفاده شود. حمام بخار آب و مصرف ویتامین های مناسبنیز می توانند در این زمینه کارساز باشند.

آفت کش ها، سمیت، سم زدایی، باقیمانده آفت کش ها